Ο ΑΓΙΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Ο δι’ αποκεφαλισμού τελειωθείς σοφός και μαρτυρικός ιεράρχης του Ιλλυρικού

Μέσα στη σεπτή και ευλογημένη χορεία των λαοφιλών αγίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας εξέχουσα θέση κατέχει ο ένδοξος ιερομάρτυς του Χριστού Άγιος Ελευθέριος, ο οποίος αναδείχθηκε πνευματικός καθοδηγητής και φιλόστοργος ποιμενάρχης της επαρχίας του Ιλλυρικού, αγλάισμα αρχιερέων και εγκαλλώπισμα μαρτύρων, αλλά και πρεσβευτής στον Κύριο για τη σωτηρία των ψυχών όλων των χριστιανών.
Ο τιμώμενος υπό της Ορθοδόξου Εκκλησίας στις 15 Δεκεμβρίου Άγιος ιερομάρτυς Ελευθέριος, ο οποίος υμνείται ως «καλλονή τῶν ἱερέων», ως «στερρός καί πανάριστος ἀγωνιστής», ως «ἀθλητής τοῦ Χριστοῦ γενναιότατος καί μάρτυς ἀπαράτρωτος», γεννήθηκε περί τα μέσα του 2ου μ.Χ. αιώνα στην περιώνυμη πόλη της Ρώμης από γονείς ευσεβείς και ενάρετους, αλλά και πλούσιους και επιφανείς στην καταγωγή. Ο πατέρας του κατείχε μάλιστα το υψηλό αξίωμα του υπάτου της Ρώμης, αλλά σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά τη γέννηση του Ελευθερίου απεβίωσε. Έτσι την ανατροφή και διαπαιδαγώγησή του ανέλαβε η ευσεβής μητέρα του, η Ανθία, η οποία ήταν υπόδειγμα αρετής και είχε ασπασθεί τη χριστιανική πίστη, ακούγοντας το κήρυγμα των μαθητών του Αποστόλου των Εθνών Παύλου. Η ευσεβής αυτή μητέρα ανέλαβε να αναθρέψει τον νεαρό Ελευθέριο «ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου», γεγονός που τον κατέστησε από τα πρώτα κιόλας παιδικά του χρόνια σε παιδί ενάρετο και πιστό. Γι’ αυτό και η θεοσεβής μητέρα του τον οδήγησε στην ηλικία των δώδεκα ετών στον επίσκοπο της Ρώμης Ανίκητο για να διευρύνει τους πνευματικούς του ορίζοντες και να κατηχηθεί βαθύτερα στη χριστιανική πίστη. 

 

Ο επίσκοπος της Ρώμης διακρίνοντας το άμεμπτο ήθος και τον ιεραποστολικό ζήλο του νεαρού Ελευθερίου, ο οποίος πυρπολούνταν από την άσβεστη φλόγα της αγάπης προς τον Ιησού Χριστό και διακατεχόταν από πνεύμα διακονίας και θυσίας προς τον πλησίον, αποφάσισε να τον χειροτονήσει διάκονο στην ηλικία μόλις των δεκαπέντε χρόνων. Μετά την εις διάκονον χειροτονία του ο επίσκοπος της Ρώμης διαπίστωσε την αγάπη και αφοσίωσή του στο έργο της Εκκλησίας, γεγονός που τον παρακίνησε στο να χειροτονήσει τον χαρισματικό και σεμνό διάκονο Ελευθέριο σε πρεσβύτερο στην ηλικία των δεκαεπτά χρόνων. Αλλά το ήθος και τα πάμπολλα χαρίσματα, με τα οποία ήταν κεκοσμημένος ο πρεσβύτερος Ελευθέριος σε συνδυασμό και με την καρποφόρα ιερατική του διακονία, τον οδήγησαν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και σε ηλικία μόλις είκοσι ετών, ύστερα από πρόταση του επισκόπου της Ρώμης Ανικήτου, στην ανάδειξή του σε επίσκοπο της περιοχής του Ιλλυρικού, η οποία βρίσκεται στη σημερινή Αλβανία, με έδρα την πόλη της Αυλώνας. Έτσι ο εικοσάχρονος νεαρός Ελευθέριος με τον έντονο ιεραποστολικό του ζήλο ανέλαβε την πνευματική διαποίμανση της επαρχίας του Ιλλυρικού ως σοφός και φιλόστοργος ποιμενάρχης. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί ότι η εις διάκονον, πρεσβύτερον και επίσκοπον χειροτονία του εναρέτου και σοφού Ελευθερίου σε τόσο νεαρά ηλικία έλαβε χώρα σε μία χρονική περίοδο, κατά την οποία δεν είχαν ακόμη θεσπισθεί οι ιεροί κανόνες της ΣΤ’ Οικουμενικής Συνόδου και της Τοπικής Συνόδου της Νεοκαισαρείας, σύμφωνα με τους οποίους ο διάκονος έπρεπε να χειροτονείται στην ηλικία των 25 χρόνων, ο πρεσβύτερος στην ηλικία των 30 χρόνων, ο δε επίσκοπος έπρεπε να υπερβαίνει το τριακοστό έτος της ηλικίας του για να λάβει το επισκοπικό αξίωμα. 

 

Η επιλογή του επισκόπου Ρώμης Ανικήτου να χειροτονήσει τον Ελευθέριο επίσκοπο Ιλλυρικού υπήρξε η πλέον ενδεδειγμένη, αφού η χαρισματική προσωπικότητα του νεαρού Ελευθερίου με τη σοφία και τον πύρινο λόγο του για τον Ιησού Χριστό καθοδηγούσε τους χριστιανούς, ενισχύοντας το χριστιανικό τους φρόνημα, ενώ κατόρθωσε να προσελκύσει στην αλήθεια της χριστιανικής πίστεως πολλούς ειδωλολάτρες, μεταξύ δε αυτών και αρκετούς αξιωματούχους, οι οποίοι στη συνέχεια εγκολπώθηκαν τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό ως τον μόνο αληθινό Θεό και βαπτίσθηκαν χριστιανοί. Γι’ αυτό και ο Άγιος Ελευθέριος αναδείχθηκε στην επισκοπή του Ιλλυρικού ως ο αληθινός ποιμένας, ο οποίος «τήν ψυχήν αὺτοῦ τίθησιν ὑπέρ τῶν προβάτων» και έλαμψε ως φαεινός αστέρας «λόγῳ τε καί ἔργῳ». 

 

Όμως η πλούσια ιεραποστολική δράση του σοφού ιεράρχου του Ιλλυρικού, ο οποίος με τον πύρινο λόγο του είχε ήδη προσελκύσει στη χριστιανική πίστη πολυάριθμους ειδωλολάτρες, προκάλεσε τον φθόνο και την αγανάκτηση των πολεμίων του χριστιανισμού. Γι’ αυτό και ο ειδωλολάτρης Ρωμαίος αυτοκράτορας διέταξε να τον συλλάβουν και να τον φέρουν ενώπιον του, ώστε να σταματήσει η καρποφόρα και θεάρεστη επισκοπική του δραστηριότητα. Για την πραγματοποίηση αυτού του σκοπού απέστειλε στην επαρχία του Ιλλυρικού στρατιωτικό απόσπασμα με επικεφαλής τον στρατηλάτη Φήλικα. Όταν έφτασε ο Φήλικας στην Αυλώνα, περικύκλωσε με τους στρατιώτες του τον ναό, μέσα στον οποίο ο επίσκοπος Ελευθέριος εκείνη τη στιγμή κήρυττε τον θείο λόγο. Ο Φήλικας μπήκε μέσα στον ναό με άγριες διαθέσεις και με μοναδικό σκοπό να τον συλλάβει και να τον οδηγήσει στη συνέχεια ενώπιον του Ρωμαίου αυτοκράτορα. Όμως ο γλυκός λόγος στη διδασκαλία του σοφού και εναρέτου ιεράρχου Ελευθερίου για τον Σταυρωθέντα και Αναστάντα Χριστό σε συνδυασμό και με την αξιοπρεπή και κόσμια εμφάνισή του μέσα στον ναό, σαγήνευσαν σε τέτοιο βαθμό τον αγριεμένο ειδωλολάτρη Φήλικα, ώστε έφθασε στο σημείο να απαρνηθεί την ψυχοφθόρο πλάνη των ειδώλων, να πέσει στα πόδια του επισκόπου Ελευθερίου και περιφρονώντας το υψηλό αξίωμά του και τις απολαύσεις της παρούσης ζωής, να ομολογήσει πίστη στον Ιησού Χριστό και να ζητήσει να γίνει χριστιανός. Τότε ο Άγιος Ελευθέριος τον κατήχησε και του δίδαξε τις αλήθειες του Ευαγγελίου του Χριστού και έτσι από διώκτης του χριστιανισμού έγινε αφοσιωμένος μαθητής και πιστός ακόλουθος του Αγίου. Όμως ο επίσκοπος του Ιλλυρικού του ζήτησε να εκτελέσει πιστά την εντολή του αυτοκράτορα, δηλαδή να τον οδηγήσει ενώπιον του, ώστε τόσο ο Φήλικας να εκπληρώσει με συνέπεια τις αυτοκρατορικές διαταγές όσο και ο χαρισματικός ιεράρχης Ελευθέριος να αξιωθεί του αμαράντου στεφάνου του μαρτυρίου. 

 

Έτσι ξεκίνησαν και οι δύο για τη Ρώμη. Στην πορεία τους συνάντησαν μία πηγή, η οποία ανέβλυζε άφθονο νερό. Τότε ο Φήλικας ζήτησε από τον Άγιο Ελευθέριο να τον βαπτίσει στο όνομα του Τριαδικού Θεού, όπως και έγινε. Κατόπιν ο χριστιανός πλέον Φήλικας συνέχισε την πορεία του μαζί με τον επίσκοπο Ελευθέριο και μετά από αρκετές ημέρες έφθασαν στη Ρώμη. Μόλις έφθασαν εκεί, ο μεν Φήλικας ενώθηκε με τους υπόλοιπους χριστιανούς της πόλεως, ο δε Ελευθέριος παρουσιάσθηκε ενώπιον του αυτοκράτορα. Τότε ο αυτοκράτορας εντυπωσιασμένος από την ωραία εμφάνιση, την κοσμιότητα και την ευγένεια του νεαρού Ελευθερίου, τον ρώτησε με απορία γιατί εγκατέλειψε την πίστη στους προγονικούς θεούς και πιστεύει σ’ έναν άνθρωπο, ο οποίος απεβίωσε ατιμωτικά πάνω στον σταυρό. Η σιωπηλή αντίδραση του Ελευθερίου παρακίνησε τον ειδωλολάτρη αυτοκράτορα να του υποσχεθεί πλούσια δώρα και τιμές, εάν αρνηθεί τον Χριστό και θυσιάσει στα είδωλα, ενώ τον απείλησε ότι θα υποστεί σκληρά βασανιστήρια σε περίπτωση που επιμείνει να πιστεύει στον Κύριο. Τότε ο σεμνός και σοφός ιεράρχης του Χριστού ομολόγησε με ξεχωριστή παρρησία τον Σωτήρα και Λυτρωτή Χριστό ως τον μόνο αληθινό Θεό και Δημιουργό του σύμπαντος, ενώ τόνισε ότι είναι αδιανόητο να θυσιάσει σε ψεύτικους και αναίσθητους θεούς, χαρακτήρισε δε ανόητους αυτούς που θυσιάζουν στα είδωλα. Επιπλέον του δήλωσε ότι περιφρονεί τις τιμές και τα δώρα που του υπόσχεται, ενώ θεωρεί δόξα και αγαλλίαση να μαρτυρήσει για την αγάπη του Χριστού. 

Η θαρραλέα ομολογία του επισκόπου Ελευθερίου προκάλεσε την οργή του αυτοκράτορα σε τέτοιο βαθμό, ώστε διέταξε να τον βάλουν πάνω σε πυρακτωμένο κρεβάτι. Η απόφαση αυτή, η οποία κατά την άποψη του αυτοκράτορα θα οδηγούσε στην παραδειγματική τιμωρία του γενναίου χριστιανού επισκόπου, προκάλεσε την αγανάκτηση του συγκεντρωμένου πλήθους, μέσα στο οποίο ήταν και πολλοί ειδωλολάτρες. Ενδεικτικό είναι ότι φώναζαν επικριτικά για την ατιμωτική αυτή πράξη και το σκληρό βασανιστήριο, στο οποίο θα υποβαλλόταν ο νεαρός Ελευθέριος. Όμως ο Άγιος βγήκε μέσα από αυτό το βασανιστήριο σώος και αβλαβής, αφού η χάρη του παντοδυνάμου Θεού του έστειλε τέτοια δροσιά, ώστε δεν αισθανόταν κανέναν απολύτως πόνο. Μετά από αρκετή ώρα ο αυτοκράτορας διέταξε να τον βγάλουν από το πυρακτωμένο κρεβάτι, πιστεύοντας ότι ο νεαρός επίσκοπος του Ιλλυρικού είχε πεθάνει από τους φρικτούς πόνους. Εκείνη τη στιγμή ο σοφός ιεράρχης σηκώθηκε μόνος του όρθιος και δείχνοντάς του ότι στο σώμα του δεν υπάρχει κανένα έγκαυμα, του δήλωσε ότι ο Θεός τον προστάτευσε και τον διέσωσε, διότι είναι ο μοναδικός αληθινός Θεός, ο Οποίος έχει τόσο μεγάλη δύναμη και προστασία. Η γενναία αυτή ομολογία του ιερομάρτυρος Ελευθερίου εξαγρίωσε τόσο πολύ τον αυτοκράτορα, αφού την εξέλαβε ως ύβρη απέναντι στους προγονικούς θεούς, και έδωσε αμέσως την εντολή να υποβληθεί ο νεαρός αθλητής της χριστιανικής πίστεως σε νέο σκληρότερο βασανιστήριο. Τον έβαλαν πάνω σ’ ένα μεγάλο τηγάνι, το οποίο χρησιμοποιούνταν για τον βασανισμό των χριστιανών, και αφού άναψαν δυνατή φωτιά, τον έριξαν μέσα σε καυτό λάδι. Αλλά ο Θεός θαυματούργησε για μία ακόμη φορά, αφού η φωτιά έσβησε, το καυτό λάδι κρύωσε και ο γενναίος ομολογητής του Χριστού αισθανόταν δροσιά, αφού είχε προστάτη και σύμμαχο στον αγώνα του τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό. Βλέποντας ο ειδωλολάτρης αυτοκράτορας ότι ο νεαρός μάρτυς για δεύτερη φορά βγήκε σώος και αβλαβής μέσα από το βασανιστήριο, εξαγριώθηκε σε τέτοιο βαθμό, ώστε έδωσε την εντολή να υποβληθεί σε νέο βασανιστήριο. Έτσι διέταξε να βάλουν μέσα σ΄ ένα μεγάλο καζάνι λίπος, κερί και πίσσα και αφού ανάψουν δυνατή φωτιά, να ρίξουν μέσα στο καυτό καζάνι τον επίσκοπο Ελευθέριο. Προτού ρίξουν τον αήττητο αθλητή του Χριστού μέσα στο πυρακτωμένο καζάνι, ο αυτοκράτορας του ζήτησε να ομολογήσει πίστη στους προγονικούς θεούς και έτσι να γλυτώσει από τον θάνατο. Όμως ο θαρραλέος ιεράρχης απευθυνόμενος με παρρησία στον χριστιανομάχο αυτοκράτορα, τον κατηγόρησε ότι οδηγεί τους αθώους χριστιανούς στον θάνατο και του δήλωσε ότι κανένα βασανιστήριο δεν θα μπορέσει να κάμψει το αγωνιστικό του φρόνημα και την πίστη του στον Τριαδικό Θεό. Ακούγοντας αυτά τα λόγια ο αιμοβόρος αυτοκράτορας διέταξε να τον ρίξουν αμέσως μέσα στο πυρακτωμένο καζάνι. Αλλά η θαυματουργική χάρη του παντοδυνάμου Θεού μετέτρεψε την καυτή λάβα σε δροσιά και έτσι ο Άγιος Ελευθέριος βγήκε μέσα και από αυτό το βασανιστήριο άθικτος. Η θαυματουργική διάσωση του θαρραλέου ομολογητού της πίστεως προκάλεσε την έκπληξη και την αμηχανία του αυτοκράτορα, αλλά και τον μεγάλο θαυμασμό του λαού, ο οποίος ξέσπασε σε ζητωκραυγές, πολλοί δε ήταν εκείνοι που διακήρυξαν και ομολόγησαν την πίστη τους στον Ιησού Χριστό. 

 

Στη δύσκολη αυτή στιγμή για τον αυτοκράτορα, ο οποίος είχε ηττηθεί ήδη τρεις φορές από τον γενναίο αθλητή της χριστιανικής πίστεως, αφού τα σκληρά βασανιστήρια στα οποία υποβλήθηκε, δεν κατόρθωσαν να τον τιμωρήσουν παραδειγματικά και να τον μεταπείσουν να ασπασθεί τα ψεύτικα είδωλα, παρουσιάσθηκε ο Κορέμων, ο πολυμήχανος έπαρχος της πόλεως, ο οποίος είχε μεγάλη εμπειρία στα βασανιστήρια των χριστιανών. Ο Κορέμων πρότεινε στον αυτοκράτορα να αναλάβει ο ίδιος να εκτελέσει την εντολή του, σύμφωνα με την οποία ο Ελευθέριος ή θα πειθόταν να προσκυνήσει τα είδωλα ή θα οδηγούνταν στον θάνατο κατόπιν βασανιστηρίων. Αφού έλαβε λοιπόν τη συγκατάθεση του αυτοκράτορα, έδωσε την εντολή να φέρουν έναν χάλκινο κλίβανο, μέσα στον οποίο είχαν τοποθετήσει καρφωμένα μυτερά σίδερα. Στη συνέχεια έβαλαν τον κλίβανο πάνω σε δυνατή φωτιά μέχρι να πυρακτωθεί, ώστε κατόπιν να ρίξουν μέσα τον ιεράρχη του Χριστού. Τότε ο γενναίος ομολογητής της χριστιανικής πίστεως άρχισε να προσεύχεται στον Κύριο, ζητώντάς Του να φωτίσει τους διώκτες και βασανιστές του για να μπορέσουν να αποστραφούν τα αναίσθητα είδωλα και να ασπασθούν τον Ιησού Χριστό, ο Οποίος είναι η αλήθεια, η ζωή και το φως. Η προσευχή του Αγίου Ελευθερίου εισακούσθηκε από τον Θεό και τότε ο μέχρι πρότινος ειδωλολάτρης έπαρχος Κορέμων και ενώ ετοιμαζόταν να βασανίσει τον Ελευθέριο μέσα στον χάλκινο κλίβανο, πλησίασε τον αυτοκράτορα και τον ρώτησε με θάρρος, αλλά και με απορία, ποιο είναι το κακό που έχει διαπράξει ο σεμνός και ενάρετος Ελευθέριος και επιδιώκει τη θανάτωσή του και μάλιστα με τρόπο οδυνηρό και σκληρό. Ακούγοντας έκπληκτος ο αυτοκράτορας αυτά τα λόγια που έδειχναν τη μεταστροφή του Κορέμονος, του είπε ότι τον τίμησε περισσότερο από κάθε άλλο άρχοντα και τον έκανε έπαρχο της πόλεως, χαρίζοντάς του μάλιστα μεγάλα πλούτη. Του πρότεινε επίσης ότι θα του προσφέρει μεγαλύτερες τιμές και δόξες στην περίπτωση που ο Ελευθέριος του έχει υποσχεθεί να του δώσει χρυσό για να μην τον βασανίσει. Τότε ο Κορέμων, ο οποίος είχε ήδη φωτισθεί από τη χάρη του Αγίου Πνεύματος μετά την προσευχή του Αγίου Ελευθερίου, του απάντησε ότι δεν δίνει καμμία πλέον σημασία στις τιμές και τα χρήματα που του προσφέρει, διότι όλα αυτά θα απολεσθούν, αφού ο αυτοκράτορας θα αφανισθεί μαζί με τα πλούτη του μέσα στο πυρ της κολάσεως. Και αυτό θα συμβεί, διότι επιμένει να ζει μέσα στο σκοτάδι, λατρεύοντας θεούς που δεν μπορούν να σώσουν από τη φωτιά κανέναν, ενώ ο Ιησούς Χριστός έχει σώσει και θα συνεχίσει να σώζει τον πιστό λαό του Θεού. Μόλις ο αυτοκράτορας άκουσε αυτά τα λόγια, εξαγριώθηκε σε τέτοιο βαθμό, ώστε έδωσε αμέσως την εντολή να βάλουν μέσα στον πυρακτωμένο χάλκινο κλίβανο με τα σιδερένια καρφιά τον Κορέμονα, τον επιφανή αυτόν έπαρχο της Ρώμης. Ο Κορέμων ζήτησε από τον Άγιο Ελευθέριο να προσευχηθεί στον Θεό για να τον ενισχύσει κατά τη διάρκεια του φρικτού βασανιστηρίου. Και τότε μόλις έβαλαν τον Κορέμονα στον κλίβανο, έγιναν όλοι θεατές ενός νέου θαύματος: αντί να καεί και να ξεσχισθεί, έμεινε αβλαβής με τη χάρη του Θεού. Βγαίνοντας μάλιστα από τον κλίβανο, δοξολογούσε τον Θεό. Όταν ο αυτοκράτορας είδε τη νέα ήττα του, διέταξε οργισμένος να αποκεφαλισθεί διά ξίφους ο Κορέμων. Μ’ αυτόν τον τρόπο ο μέχρι πρότινος ειδωλολάτρης έπαρχος της Ρώμης αναδείχθηκε με τη δι’ αποκεφαλισμού μαρτυρική του τελείωση ένδοξος μάρτυς του Χριστού. 

 

Μετά από τον μαρτυρικό θάνατο του Κορέμονος ο αυτοκράτορας διέταξε να ρίξουν μέσα στον κλίβανο τον Άγιο Ελευθέριο, αλλά με τη χάρη του Θεού ο μαρτυρικός ιεράρχης του Ιλλυρικού παρέμεινε άθικτος, αφού η μεν φωτιά έσβησε, τα δε σιδερένια καρφιά λύγισαν τα αιχμηρά τους μέρη, έτσι ώστε δεν έβλαψαν καθόλου το σώμα του Αγίου. Μπροστά στο νέο αυτό θαύμα ο χριστιανομάχος αυτοκράτορας έμεινε απαθής, αρνούμενος να δεχθεί την παντοδυναμία του ενός και αληθινού Θεού, ενώ πολλοί που είδαν τα παράδοξα αυτά γεγονότα, άρχισαν να αναφωνούν δυνατά «Μέγας ο Θεός των Χριστιανών». Αλλά ο τυφλωμένος από την κακία αυτοκράτορας σκέφθηκε έναν νέο τρόπο βασανισμού του νεαρού χριστιανού επισκόπου. Έτσι διέταξε τη φυλάκιση του Ελευθερίου και μάλιστα με την εντολή να τον αφήσουν να πεθάνει από την πείνα και τη δίψα μέσα στις σκοτεινές φυλακές της Ρώμης. Όμως κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού του στη φυλακή ένα περιστέρι του έφερνε τροφή και έτσι έμεινε ζωντανός και ακμαίος απέναντι και σε αυτό το νέο βασανιστήριο. Βλέποντας απογοητευμένος ο αυτοκράτορας ότι μέχρι στιγμής κανένα μέσο βασανισμού δεν είχε φέρει το αναμενόμενο αποτέλεσμα, μηχανεύτηκε έναν νέο τρόπο μαρτυρίου. Διέταξε να δέσουν τον ένδοξο ιερομάρτυρα του Χριστού πίσω από δύο ζευγμένα άγρια άλογα, στα οποία θα δινόταν η εντολή να τον σύρουν τρέχοντας πάνω σε βραχώδη μέρη, με απώτερο σκοπό να ξεσχισθεί το σώμα του, ώστε στη συνέχεια να τελειώσει την επίγεια ζωή του μαρτυρικά. Όμως και πάλι ο παντοδύναμος Θεός ενήργησε θαυματουργικά και έστειλε έναν Άγγελο, ο οποίος ημέρεψε τα άγρια άλογα και αφού έλυσε τον Άγιο από τα δεσμά, τον ανέβασε πάνω στην άμαξα. Στη συνέχεια τα άλογα κατευθύνθηκαν ήρεμα προς το κοντινό βουνό, όπου εκεί έλαβε χώρα και ένα άλλο παράδοξο γεγονός. Όταν ο Άγιος προσευχόταν, υμνολογώντας το όνομα του Θεού, συγκεντρώνονταν γύρω του πολλά άγρια σαρκοφάγα ζώα, τα οποία έσκυβαν το κεφάλι τους προς τη γη, δείχνοντας μ’ αυτό τον τρόπο τον σεβασμό και την τιμή τους στο πρόσωπό του. Ενδεικτικό είναι ότι η ειρηνική αυτή συνύπαρξη του Αγίου Ελευθερίου με τα άγρια σαρκοφάγα ζώα έγινε αντιληπτή από κάποιους κυνηγούς, οι οποίοι ενημέρωσαν αμέσως τον χριστιανομάχο αυτοκράτορα. Εκείνος απέστειλε κατόπιν εξοργισμένος και χωρίς καθυστέρηση στρατιώτες για να συλλάβουν τον γενναίο ομολογητή της πίστεως. Μόλις όμως εμφανίσθηκαν οι στρατιώτες για να συλλάβουν τον Άγιο, τα άγρια σαρκοφάγα θηρία όρμησαν για να τους κατασπαράξουν. Αμέσως ο σοφός ιεράρχης Ελευθέριος πρόσταξε στα ζώα να μην πειράξουν κανέναν, όπως και έγινε. Απευθυνόμενος στη συνέχεια στους στρατιώτες, τους επέπληξε για το ότι ήρθαν να τον συλλάβουν με όπλα και ξίφη, σαν να επρόκειτο για κάποιο φονιά ή ληστή. Κατόπιν τους ακολούθησε πρόθυμα, καθ’ οδόν όμως τους δίδασκε ότι θα πρέπει να παραδειγματιστούν από τα άγρια θηρία, τα οποία ηρέμησαν με τη θαυματουργή χάρη του Θεού. Γι’ αυτό και θα πρέπει τώρα να γνωρίσουν την αλήθεια της χριστιανικής πίστεως και να πιστέψουν στον Ιησού Χριστό ως Δημιουργό του σύμπαντος για να απολαύσουν τα αγαθά της αιώνιας ζωής. Μάλιστα η διδασκαλία του Αγίου για τον Χριστό ήταν τόσο πειστική και εντυπωσιακή, ώστε πολλοί στρατιώτες σαγηνεύθηκαν και έγιναν χριστιανοί. 

 

 

Όταν έφθασε ο Ελευθέριος στη Ρώμη, παραδόθηκε στον αυτοκράτορα, ο οποίος είχε πλέον αποφασίσει να θανατώσει τον γενναίο αθλητή του Χριστού και μάλιστα ενώπιον του λαού και των αξιωματούχων της πόλεως. Μ’ αυτόν τον τρόπο θα προσφερόταν στους ειδωλολάτρες ένα απολαυστικό θέαμα. Η εντολή του αυτοκράτορα ήταν να ριχθεί σε άγρια πεινασμένα θηρία. Γι’ αυτό και αφέθηκε ελεύθερη μία άγρια και πεινασμένη λέαινα. Αλλά ο Θεός και πάλι προστάτευσε τον αγωνιστή ιεράρχη, αφού μόλις το σαρκοφάγο ζώο πλησίασε τον Άγιο έτοιμο για να τον κατασπαράξει, σταμάτησε και αφού έσκυψε το κεφάλι του, άρχισε να γλείφει τα πόδια του, δείχνοντας έμπρακτα τον σεβασμό απέναντί του. Στο ανήκουστο αυτό θέαμα έμεινε άναυδος ο αιμοβόρος αυτοκράτορας, ο οποίος εξακολουθούσε να επιμένει στην πλάνη του. Τότε αποφάσισε να αφήσει ελεύθερο ένα πεινασμένο λιοντάρι, το οποίο διαθέτει και μεγαλύτερη δύναμη. Όταν όμως το λιοντάρι πλησίασε τον λαμπρό αθλητή της πίστεως, στάθηκε με μεγαλύτερη ηρεμία απέναντί του και μάλιστα αφού αγκάλιασε τον Άγιο, του φιλούσε τα πόδια και με την όλη στάση του έδειχνε την αγάπη του προς αυτόν. Το παράδοξο αυτό θέαμα προκάλεσε τον ενθουσιασμό του λαού, ο οποίος άρχισε να φωνάζει «Μέγας ο Θεός των Χριστιανών». Όταν ο πλανεμένος και παρανοϊκός αυτοκράτορας είδε και πάλι την ήττα του απέναντι στον αήττητο αθλητή του Χριστού, αποφάσισε απεγνωσμένος τη δι’ αποκεφαλισμού θανάτωση του Αγίου. Έτσι με τη δι’ αποκεφαλισμού μαρτυρική του τελείωση παρέδωσε ο σοφός ιεράρχης Ελευθέριος τη μακαρία του ψυχή στον Κύριο, λαμβάνοντας από Εκείνον τον αμάραντο στέφανο της αγιότητος για να δοξάζεται και να τιμάται εσαεί ως της «εὐσεβείας ἐραστής», ως «τῆς θείας χάριτος δοχεῖον καθαρόν», ως «ἀκάματος τοῦ Εὐαγγελίου σκαπανεύς», ως «θαυμαστώσας τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ ἐν ἄθλοις πολυτρόποις καὶ ἱεροῖς». Το μαρτυρικό τέλος του Αγίου Ελευθερίου παρακολουθούσε και η ευσεβής μητέρα του, η Ανθία, η οποία μετά τον αποκεφαλισμό του μονάκριβου υιού της, έτρεξε και αφού αγκάλιασε το σώμα του, το καταφιλούσε, ενώ μακάριζε τον μαρτυρικό υιό της, ο οποίος υπέμεινε τόσα πολλά βασανιστήρια για το όνομα του Ιησού Χριστού. Βλέποντας οι δήμιοι αυτή τη σκηνή έτρεξαν αμέσως και αποκεφάλισαν και την ενάρετη χριστιανή μητέρα του Αγίου, η οποία μαζί με τον υιό της συναριθμήθηκαν στην ευλογημένη χορεία των πολυάριθμων μαρτύρων της πίστεως. 

 

Μετά τον αποκεφαλισμό του Αγίου Ελευθερίου και της μητρός του, της Αγίας Ανθίας, των οποίων η πανίερη μνήμη συνεορτάζεται στις 15 Δεκεμβρίου, χριστιανοί από την περιοχή του Ιλλυρικού συνέλεξαν τα ιερά τους λείψανα και με την πρέπουσα εκκλησιαστική τιμή τα ενταφίασαν στην πόλη της Αυλώνας, η οποία ήταν η έδρα της Επισκοπής του Ιλλυρικού, προς δόξαν Θεού και προς ευλογία των χριστιανών. Σήμερα η τιμία κάρα του Αγίου ενδόξου ιερομάρτυρος Ελευθερίου φυλάσσεται ως πολύτιμος πνευματικός θησαυρός στον Ιερό Ενοριακό Ναό του Αγίου Νικολάου (1806) στο ορεινό χωριό Καρυά της επαρχίας Ελασσώνος, ενώ τεμάχια ιερών λειψάνων του Αγίου φυλάσσονται σε αγιορείτικες μονές, καθώς και στον περικαλλή Ιερό Ναό του Παντοκράτορος Πατρών, ο οποίος ανεγέρθηκε σύμφωνα με το σχέδιο του μεγαλοπρεπούς Ναού της Αγίας του Θεού Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως μεταξύ των ετών 1835 - 1840 (ο πρώτος ναός ανεγέρθηκε πάνω στα ερείπια του ναού του Ολυμπίου Διός περί το 900μ.Χ.). 

Ο ένδοξος ιερομάρτυς του Χριστού Άγιος Ελευθέριος είναι ιδιαίτερα λαοφιλής στον ορθόδοξο ελληνικό λαό, αφού η συνταχθείσα προς τιμήν του Ακολουθία γνώρισε επανειλημμένες εκδόσεις από το έτος 1784 και εντεύθεν. Επιπλέον λόγω της παρετυμολογίας του ονόματός του θεωρείται ως προστάτης άγιος των εγκύων γυναικών. Έτσι σύμφωνα με τη λαϊκή πίστη ο Άγιος Ελευθέριος παύει τις ωδίνες του τοκετού και δίνει «καλή λευτεριά» στις επίτοκες γυναίκες, ενώ το όνομά του επικαλούνται και οι φυλακισμένοι, οι οποίοι τον θεωρούν προστάτη τους, αφού οι συγγενείς τους επισκέπτονται τους φερώνυμους ναούς του Αγίου και προσφέρουν αφιερώματα. Ιδιαίτερα διαδεδομένη στην ελληνική επικράτεια είναι και η τιμή του Αγίου Ελευθερίου, αφού πολυάριθμοι ενοριακοί ναοί, παρεκκλήσια και εξωκκλήσια τιμούνται επ’ ονόματί του. Στην Αθήνα ο Άγιος Ελευθέριος τιμάται με ομώνυμους μεγαλοπρεπείς ιερούς ενοριακούς ναούς στις περιοχές Άρεως – Γκύζη (ανεγέρθηκε παραπλεύρως του ομωνύμου παλαιού ναϋδρίου μεταξύ των ετών 1929 – 1932 και εγκαινιάσθηκε στις 12 Ιουνίου 1932), Κάτω Πατησίων, επί της οδού Αχαρνών 382, (θεμελιώθηκε στις 4 Απριλίου 1976 και εγκαινιάσθηκε την 1 Οκτωβρίου 1982), Χαλανδρίου (θεμελιώθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 1977 και εγκαινιάσθηκε στις 10 Ιουνίου 2001), Αμαρουσίου (θεμελιώθηκε το 1979 και εγκαινιάσθηκε το 1995), Νέας Ζωής Περιστερίου (εγκαινιάσθηκε στις 15 Μαΐου 2011), ενώ ενοριακός ναός αφιερωμένος στον Άγιο Ελευθέριο υπάρχει και στην περιοχή των Καμινίων του Πειραιώς. Επίσης επ’ ονόματι του Αγίου τιμάται κλίτος στους τρισυπόστατους ιερούς ναούς Αγίας Φωτεινής Ιλισσού και Ευαγγελισμού Θεοτόκου Αιγάλεω. Αξιομνημόνευτος είναι και ο χρονολογούμενος από τα τέλη του 12ου αιώνα βυζαντινός ναός του Αγίου Ελευθερίου στην πλατεία Μητροπόλεως στο κέντρο των Αθηνών, δίπλα στον μεγαλοπρεπή Ιερό Καθεδρικό Ναό του Ευαγγελισμού Θεοτόκου, ο οποίος θεμελιώθηκε στις 25 Δεκεμβρίου 1842 και εγκαινιάσθηκε στις 21 Μαΐου 1862. Ο ναός του Αγίου Ελευθερίου ήταν αφιερωμένος αρχικά στην Παναγία Γοργοεπήκοο, αλλά από το 1862 και με αφορμή την έξωση του Όθωνα και την τυπική λήξη της Βαυαροκρατίας, του δόθηκε το όνομα Άγιος Ελευθέριος. Αλλά και στον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο σημαντικός είναι ο αριθμός των αφιερωμένων στον Άγιο Ελευθέριο ιερών ναών. Έτσι στην περιοχή της Θεσσαλονίκης ο προστάτης άγιος των εγκύων γυναικών τιμάται με ομώνυμους ενοριακούς ναούς στις περιοχές Ντεπώ (εγκαινιάσθηκε στις 27 Μαΐου 1962) και Σταυρούπολη (εγκαινιάσθηκε στις 13 Απριλίου 1975), ενώ ενοριακοί ναοί του Αγίου Ελευθερίου υπάρχουν επίσης στην Ελευθερούπολη Καβάλας (καθεδρικός ναός), την Ξάνθη, την Αλεξανδρούπολη, την Πάτρα, τον Πύργο Ηλείας, το Αργοστόλι Κεφαλληνίας, την πόλη της Κέρκυρας, τη Σύμη, το Ηράκλειο Κρήτης και το χωριό Ατσιπόπουλο Ρεθύμνου. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι στην Κρήτη και συγκεκριμένα στην περιοχή των Μουρνιών Χανίων σώζεται μέχρι σήμερα το χρονολογούμενο από τον 17ο αιώνα ερειπωμένο μοναστήρι του Αγίου Ελευθερίου, το οποίο από το 1982 έχει κριθεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και αποτελεί μετόχιο της Ιεράς Σταυροπηγιακής Μονής Χρυσοπηγής Χανίων. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στο καθολικό της μονής έλαβε το Άγιο Βάπτισμα ο γεννηθείς στις Μουρνιές Χανίων το 1864 Ελευθέριος Βενιζέλος, ο οποίος διετέλεσε επτά φορές Πρωθυπουργός της Ελλάδος και απεβίωσε στο Παρίσι στις 18 Μαρτίου 1936. Επίσης στο Βόλο, τη Χαλκίδα, την Κοζάνη, την Καβάλα και την Ερμούπολη της Σύρου υπάρχουν ενοριακά παρεκκλήσια αφιερωμένα στον Άγιο Ελευθέριο, ενώ στο όνομα του Αγίου είναι αφιερωμένοι οι κοιμητηριακοί ναοί στο Μαρκόπουλο Αττικής (ανεγέρθηκε το 1906 και εγκαινιάσθηκε το 1907) και στην κοινότητα Αγίου Δημητρίου Ταταούλων της Κωνσταντινουπόλεως (ανεγέρθηκε το 1880 και ανακαινίσθηκε το 1959). 

Διαδεδομένη είναι η τιμή του ενδόξου ιερομάρτυρος Αγίου Ελευθερίου και στην περιφέρεια των νησιών του Αιγαίου. Έτσι το ευλογημένο νησί της Μεγαλόχαρης, η Ιερά Νήσος Τήνος, σεμνύνεται με συνολικά δώδεκα ιερούς ναούς επ’ ονόματι του Αγίου, εκ των οποίων οι δύο είναι ενοριακοί, ευρισκόμενοι ο ένας στη Χώρα της Τήνου και ο άλλος στο χωριό Καρυά, οι δε υπόλοιποι δέκα είναι εξωκκλήσια ευρισκόμενα διάσπαρτα σε όλο το νησί (Πύργος, Πλατιά, Κτικάδος, Χατζηράδος, Κάμπος, Τριπόταμος, Νερόμυλοι, Στενή, Σαγκαρή, Δύο Χωριά). Αλλά και στο εύανδρο νησί της Σάμου, το περιώνυμο για τα επτά ιστορικά του μοναστήρια, τους περικαλλείς ενοριακούς ναούς και τα γραφικά εξωκκλήσια, ο Άγιος ιερομάρτυς Ελευθέριος τιμάται με ομώνυμους ναούς (εξωκκλήσια - παρεκκλήσια) στη Χώρα (μετόχιο της παλαιφάτου Ιεράς Μονής Τιμίου Σταυρού Σάμου – ανακαινισθέν κατά τα έτη 1805 και 1835), τους Μύλους, τον Παγώνδα, τα Σκουραίικα, την Καστανιά, τους Βουρλιώτες και τις Σταυρινήδες. Επίσης ο Άγιος τιμάται με κλίτος στον τρισυπόστατο ιερό ενοριακό ναό του Αγίου Χαραλάμπους πόλεως Σάμου, καθώς και στους δίκλιτους ιερούς ναούς Γεννήσεως Χριστού Μυτιληνιών και Ζωοδόχου Πηγής Μανωλατών. Είναι ενδεικτικό μάλιστα ότι στο ορεινό και γραφικό χωριό Μανωλάτες της Σάμου με την καταπράσινη φύση και την πανοραμική θέα τελούνταν τα παλαιότερα χρόνια μεγάλη πανήγυρη στην εορτή του Αγίου, του οποίου η φυλασσόμενη στον ενοριακό ναό της Ζωοδόχου Πηγής παλαιά φορητή εικόνα χρονολογείται από το 1823. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί και η ύπαρξη παλαιών φορητών εικόνων του Αγίου σε αρκετούς ναούς του ακριτικού αιγαιοπελαγίτικου νησιού (Άγιος Νικόλαος Κοκκαρίου, Κοίμηση Θεοτόκου Νέου Καρλοβάσου, Εισόδια Θεοτόκου Μεσαίου Καρλοβάσου, Αγία Τριάδα Παγώνδου, Άγιος Αντώνιος Άνω Βαθέος, Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος Αμπέλου), καθώς και στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου Σάμου, όπου τελείται πανηγυρικός εορτασμός της μνήμης του. Αλλά και στη Νάξο, το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων με τους πολυάριθμους βυζαντινούς ναούς, αξιομνημόνευτο είναι το παλαιό μοναστήρι του Αγίου Ελευθερίου στην περιοχή του χωριού Σαγκρί. Η ιστορική αυτή μονή υπήρξε ένα από τα αξιολογότερα θρησκευτικά και πνευματικά κέντρα του νησιού κατά τους δύο τελευταίους αιώνες της Τουρκοκρατίας. Χρονολογείται από το 1636 σύμφωνα με τη διασωθείσα επιγραφή στο υπέρθυρο του καθολικού της μονής, αλλά σύμφωνα με την προφορική παράδοση η μονή θεωρείται αρχαιότερη. Το 1815 ανακαινίσθηκε από τον από του έτους 1788 ηγούμενο της μονής, ιερομόναχο Καλλίνικο Βαρβατόπουλο (ή Βαρβατάκη), ο οποίος ίδρυσε το 1816 στη μονή περιώνυμη Σχολή. Η Σχολή αυτή λειτούργησε έως το 1834, με κύριο σκοπό τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και την καλλιέργεια του ορθοδόξου χριστιανικού πνεύματος. Όμως και σε άλλα νησιά της πατρίδος μας ο τιμώμενος στις 15 Δεκεμβρίου ένδοξος ιερομάρτυς του Χριστού κατέχει σημαντική θέση στη θρησκευτική συνείδηση των κατοίκων. Έτσι στη Σαντορίνη, η οποία κοσμείται με πλήθος μεγάλων και μικρών ναών που ο αριθμός τους αυξάνεται διαρκώς, ο φιλάγιος επισκέπτης συναντά ναούς του Αγίου Ελευθερίου στο Κοντοχώρι (χρονολογείται από το 1777), την περιοχή Επισκοπή Γωνιάς (χρονολογείται από το 1700), την Οία, τον Πύργο και το Ακρωτήρι, ενώ στο γεωγραφικά μικρό, αλλά ιστορικό νησί της Ύδρας με τα επτά μοναστήρια, ο Άγιος Ελευθέριος τιμάται εντός της πόλεως του νησιού με δύο ομώνυμους ναούς, εκ των οποίων ο ένας ανεγέρθηκε το 1930 υπό του αοιδίμου Μητροπολίτου Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης κυρού Προκοπίου εις μνήμην της μητρός του Ελευθερίας, ο δε άλλος χρονολογείται πριν από το 1800. Επίσης επ΄ ονόματι του Αγίου τιμάται ο ναός στις Φυλακές της Χίου, όπου λαμβάνει χώρα ο κατ΄ ἐτος εορτασμός της μνήμης του ως προστάτου αγίου των φυλακισμένων, ενώ στον ιερό ενοριακό ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Τρουλλωτής πόλεως Χίου υπάρχει κλίτος αφιερωμένο στον Άγιο. 

Ο ένδοξος ιερομάρτυς του Χριστού Άγιος Ελευθέριος, ο «θαυμαστώσας τό ὄνομα τοῦ Χριστού ἐν ἄθλοις πολυτρόποις καί ἱεροῖς», κατέστη μέτοχος της ουρανίου σοφίας και διδάσκαλος της χριστιανικής αλήθειας για να πρεσβεύει αδιάλειπτα στον Κύριο ημών Ιησού Χριστό για τη σωτηρία των ψυχών όλων των χριστιανών. Ας επικαλεσθούμε λοιπόν τις πρεσβείες του λαμπρού αυτού αθλητού της πίστεως για να μας απελευθερώσει από τα δεσμά των παθών μας, αλλά και από την ολοένα αυξανόμενη πνευματική κρίση, ώστε να μπορέσουμε να ζήσουμε εν Χριστῴ σύμφωνα με τις εντολές του Ευαγγελίου, μιμούμενοι την ενάρετη πολιτεία και το αγωνιστικό φρόνημα του σοφού και μαρτυρικού επισκόπου του Ιλλυρικού, Αγίου Ελευθερίου.

Αριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος

Εκπαιδευτικός

Βιβλιογραφία

· Γούναρη Γεωργίου Κων., Από την Πολιτεία των Αγίων, Έκδοσις Ιεράς Μητροπόλεως Γρεβενών, Γρεβενά 2009.

· Λέκκου Ευαγγέλου Π., Άγιος Ελευθέριος ο ιερομάρτυς Επίσκοπος μετά της Ακολουθίας αυτού, Εκδόσεις Σαΐτης, χ.χ.

· Πλήρης Ιερά Ακολουθία του Αγίου ενδόξου ιερομάρτυρος Ελευθερίου Επισκόπου Ιλλυρικού και της μητρός αυτού Ανθίας, Επιμέλεια Πρωτοπρεσβυτέρου Θεμιστοκλέους Στ. Χριστοδούλου, Εκδόσεις Ομολογία, Αθήνα χ.χ.

 

Εικόνες

[1] Φορητή εικόνα του Αγίου Ελευθερίου του 18ου αιώνα. Θεωρείται έργο του Νικολάου Καλλέργη και φυλάσσεται στο Βυζαντινό Μουσείο Ζακύνθου.

[2] Ο σοφός και ενάρετος ιεράρχης του Ιλλυρικού Άγιος Ελευθέριος υπέστη πλήθος φρικτών βασανιστηρίων για την αγάπη του Χριστού. (www.diakonima.gr)

[3] Φορητή εικόνα του Αγίου Ελευθερίου σε ξυλόγλυπτο προσκυνητάριο του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου Κοκκαρίου Σάμου. Ιστορήθηκε το έτος 1852.

[4] Φορητή εικόνα του Αγίου Ελευθερίου με αργυρή επένδυση σε προσκυνητάριο του ομωνύμου Ιερού Ναού Άρεως-Γκύζη Αθηνών.

[5] Φορητή εικόνα του Αγίου Ελευθερίου στο τέμπλο του ομωνύμου Ιερού Ναού Άρεως-Γκύζη Αθηνών.

[6] Φορητή εικόνα του Αγίου Ελευθερίου στο τέμπλο του Ιερού Ναού Αγίου Βλασίου Ξυλοκάστρου Κορινθίας. Ιστορήθηκε το 1937 από τον αείμνηστο Φώτη Κόντογλου.

[7] Φορητή εικόνα του Αγίου ιερομάρτυρος Ελευθερίου στον Ιερό Ναό Αγίου Ιωάννου Κυνηγού οδού Βουλιαγμένης Αθηνών.

[8] Φορητή εικόνα του Αγίου Ελευθερίου δια χειρός Δημητρίου Πελεκάση.

[9] Φορητή εικόνα δια χειρός Αναστασίου Δαμίγου στο τέμπλο του Ιερού Ναού Αγίας Φωτεινής Ιλισσού Αθηνών, όπου το νότιο κλίτος τιμάται επ’ ονόματι του Αγίου Ελευθερίου.

[10] Ψηφιδωτή τοιχογραφία του Αγίου Ελευθερίου στον ομώνυμο Ιερό Ναό του Χαλανδρίου Αττικής.

[11] Ο Άγιος Ελευθέριος προσαγόμενος έμπροσθεν του ηγεμόνος. Ψηφιδωτή τοιχογραφία στην πρόσοψη του ομωνύμου Ιερού Ναού οδού Αχαρνών Αθηνών.

[12] Το εσωτερικό του Ιερού Ενοριακού Ναού Αγίου Ελευθερίου Αργοστολίου Κεφαλληνίας.

[13] Φορητή εικόνα του Αγίου Ελευθερίου στο τέμπλο του ομωνύμου Ιερού Ενοριακού Ναού Αργοστολίου Κεφαλληνίας.

[14] Φορητή εικόνα του Αγίου Ελευθερίου, διαστάσεων (105Χ72 εκ.), όπου στο πάνω μέρος απεικονίζονται τέσσερις σκηνές του βίου του. Χρονολογείται τον 16ο αιώνα και φυλάσσεται στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών.

[15] Φορητή εικόνα του Αγίου Ελευθερίου στο τέμπλο του Ιερού Ναού Αγίου Αθανασίου Θεσσαλονίκης (οδού Εγνατία 87). Ο Άγιος ιερομάρτυς Ελευθέριος απεικονίζεται στην εικόνα ένθρονος και περιστοιχίζεται από δέκα σκηνές του βίου του.

[16] Ο περίφημος βυζαντινός ναός του Αγίου Ελευθερίου στην πλατεία Μητροπόλεως των Αθηνών. Χρονολογείται από τα τέλη του 12ου αιώνα.

[17] Η ιστορική Ιερά Μονή του Αγίου Ελευθερίου στο Σαγκρί Νάξου. Χρονολογείται από το 1636. (vimanaxou.blogspot.gr)

[18] Ο άγιος ιερομάρτυρας Ελευθέριος κατέστη μέτοχος της ουρανίου σοφίας και ακάματος εργάτης του Ευαγγελίου του Χριστού. (www.diakonima.gr)

[19] Το δι’ αποκεφαλισμού μαρτυρικό τέλος του Αγίου Ελευθερίου. Μετά τον αποκεφαλισμό του Αγίου η μητέρα του Αγίου, η Αγία Ανθία, αγκάλιασε και φίλησε το μαρτυρικό σώμα του υιού της. Τοιχογραφία στο Καθολικό της Ιεράς Μονής Παναγίας Φανερωμένης Σαλαμίνος.

[20] Η ανθοστόλιστη εικόνα του Αγίου Ελευθερίου στον πανηγυρίζοντα ομώνυμο Ιερό Ενοριακό Ναό της Σύμης. (imsymis.gr)

[21] Το εσωτερικό του Ιερού Ενοριακού Ναού Αγίου Ελευθερίου Χώρας Τήνου. (www.virtualtourist.com)

[22] Ο χρονολογούμενος από το 1777 Ιερός Ναός του Αγίου Ελευθερίου στο Κοντοχώρι Σαντορίνης. (armenisths.blogspot.gr)

[23] Ο χρονολογούμενος από το 1700 Ιερός Ναός του Αγίου Ελευθερίου στο Παλιό Χωριό Σαντορίνης (Περιοχή Επισκοπή Γωνιάς). (armenisths.blogspot.gr)

[24] Ο Ιερός Ενοριακός Ναός του Αγίου Ελευθερίου στην περιοχή Ντεπώ της Θεσσαλονίκης. Εγκαινιάσθηκε στις 27 Μαΐου 1962 υπό του αοιδίμου Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κυρού Παντελεήμονος Α’ (Παπαγεωργίου) (www.panoramio.com)

[25] Ο Ιερός Ενοριακός Ναός του Αγίου Ελευθερίου Σταυρουπόλεως Θεσσαλονίκης. Εγκαινιάσθηκε στις 13 Απριλίου 1975 υπό του αοιδίμου Μητροπολίτου Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κυρού Διονυσίου Α’. (www.imnst.gr)

[26] Ο Ιερός Ενοριακός Ναός του Αγίου Ελευθερίου στην Αλεξανδρούπολη. (alexpolisonline.blogspot.com)

[27] Πάνω από την αποβάθρα του κεντρικού λιμένος της πόλεως Ύδρας βρίσκεται ο Ιερός Ναός του Αγίου Ελευθερίου, ο οποίος ανεγέρθηκε το 1930 από τον αείμνηστο Μητροπολίτη Ύδρας, Σπετσών και Αιγίνης κυρό Προκόπιο εις μνήμην της μητρός του Ελευθερίας. (hydraspoliteia.blogspot.gr)

[28] Ο Ιερός Ναός του Αγίου Ελευθερίου στο ανατολικό τμήμα της συνοικίας της Κιάφας στην πόλη της Ύδρας. Ο ναός ήταν αφιερωμένος μέχρι το 1800 στα Εισόδια της Θεοτόκου, αλλά αργότερα αφιερώθηκε στον Άγιο Ελευθέριο. Ένας από τους πρώτους «ιδιοκτήτες» του ναού ήταν ο παπά-Νικόλας Πόγκας, ο οποίος διετέλεσε εφημέριος του ναού, αφού υπήρξε παλαιός ενοριακός ναός. (hydraspoliteia.blogspot.gr)

[29] Ο μεγαλοπρεπής Ιερός Ενοριακός Ναός του Αγίου Ελευθερίου Άρεως-Γκύζη Αθηνών.

[30] Ο Ιερός Ναός του Αγίου Ελευθερίου Άρεως-Γκύζη Αθηνών ανεγέρθηκε παραπλεύρως του ομωνύμου παλαιού ναϋδρίου μεταξύ των ετών 1929-1932 και εγκαινιάσθηκε στις 12 Ιουνίου 1932 υπό του αοιδίμου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κυρού Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου. Από τον πρώτο παλαιό Ναό του Αγίου Ελευθερίου, ο οποίος ανεγέρθηκε το 1914 και εγκαινιάσθηκε στις 24 Ιουνίου 1918 υπό του τότε Μητροπολίτου Αθηνών Μελετίου Μεταξάκη (του και μετέπειτα Οικουμενικού Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως και κατόπιν Πατριάρχου Αλεξανδρείας), σώζεται σήμερα μόνο η εγκαινιασμένη Αγία Τράπεζα στον προαύλιο χώρο του νέου μεγαλοπρεπούς Ιερού Ναού.

[31] Άποψη από το εσωτερικό του μεγαλοπρεπούς Ιερού Ναού του Αγίου Ελευθερίου οδού Αχαρνών Αθηνών.

[32] Το 1931 ιδρύθηκε η Ενορία του Αγίου Ελευθερίου στην περιοχή των Κάτω Πατησίων Αθηνών. Ο επί της οδού Αχαρνών 382 ομώνυμος περικαλλής Ιερός Ναός θεμελιώθηκε στις 4 Απριλίου 1976 υπό του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Βρεσθένης (νυν Αρχιεπισκόπου Αμερικής) κ. Δημητρίου και εγκαινιάσθηκε την 1η Οκτωβρίου 1982 υπό του αοιδίμου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κυρού Σεραφείμ.      

[33] Ο μεγαλοπρεπής Ιερός Ενοριακός Ναός του Αγίου Ελευθερίου οδού Αχαρνών Αθηνών.

[34] Στις 30 Μαΐου 1975 ιδρύθηκε η Ενορία του Αγίου Ελευθερίου Χαλανδρίου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Ο ευρισκόμενος στη συμβολή των οδών Περικλέους και Ηρώων Πολυτεχνείου ομώνυμος Ιερός Ναός του Χαλανδρίου θεμελιώθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 1977 υπό του αοιδίμου Επισκόπου Αυλώνος κυρού Παντελεήμονος και εγκαινιάσθηκε στις 10 Ιουνίου 2001 υπό του αοιδίμου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κυρού Χριστοδούλου.

[35] Ο μεγαλοπρεπής Ιερός Ενοριακός Ναός του Αγίου Ελευθερίου Χαλανδρίου Αττικής.

[36] Η τιμία κάρα του Αγίου ιερομάρτυρος Ελευθερίου φυλάσσεται στον Ιερό Ενοριακό Ναό του Αγίου Νικολάου Καρυάς της επαρχίας Ελασσώνος. (www.paratiritis-news.gr)

[37] Στον Ιερό Ναό Παντοκράτορος Πατρών φυλάσσεται τεμάχιο ιερού λειψάνου του Αγίου Ελευθερίου (τιμία χείρα). (www.inpp.gr)

[38] Ο Ιερός Ναός του Αγίου Ελευθερίου στην περιοχή του Κάμπου Χώρας της νήσου Σάμου. Ανακαινίσθηκε κατά τα έτη 1805 και 1835 και αποτελεί μετόχιο της παλαιφάτου Ιεράς Μονής Τιμίου Σταυρού Σάμου.

[39] Ο θεμελιωθείς το 1979 και εγκαινιασθείς το 1995 Ιερός Ενοριακός Ναός του Αγίου Ελευθερίου Αμαρουσίου Αττικής.

[40] Στιγμιότυπο από τη λιτάνευση της ιεράς εικόνος του Αγίου Ελευθερίου στην πανήγυρη της 15ης Δεκεμβρίου 2011 του ομωνύμου Ιερού Ναού Αμαρουσίου Αττικής. (paratiritirio-amarousiou.blogspot.gr)

[40] Ο εγκαινιασθείς στις 15 Μαΐου 2011 Ιερός Ενοριακός Ναός του Αγίου Ελευθερίου Νέας Ζωής Περιστερίου. (www.agioseleytherios.gr)

[41] Ο Ιερός Ναός του Αγίου Ελευθερίου στο Τρίκερι Μαγνησίας. (www.panoramio.com)

[42] Οι Άγιοι ιερομάρτυρες Ελευθέριος και Χαράλαμπος. Φορητή εικόνα στο εξωκκλήσιο της Ζωοδόχου Πηγής Αυλακίων Σάμου.

[43] Οι Άγιοι Ελευθέριος και Στυλιανός. Φορητή εικόνα στον Ιερό Ναό Ευαγγελιστρίας Τήνου.

___________________________________

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση υπό τον όρο της αναφοράς του συγγραφέα και του ιστολογίου πρώτης δημοσίευσης (Σύνδεσμος Κληρικών Χίου)