Το Λωβοκομείο της Χίου στο έλεος του χρόνου

Άγιος Λάζαρος Λωβοκομείου

Του Γιαννη Mακριδακη* στην Καθημερινή (20/10/2010)

Το Λεπροκομείο της Χίου, γνωστό και ως Λωβοκομείο, είναι το μακροβιότερο υγειονομικό ίδρυμα στον ελλαδικό χώρο, αφού ιδρύθηκε από τους Γενουάτες το 1378 και λειτούργησε έως το 1959 με μοναδική περίοδο διακοπής τα έτη 1822 έως 1835 κατά τα οποία το νησί ερήμωσε συνεπεία της Σφαγής.

Βρίσκεται στις παρυφές της πόλης, στην περιοχή Κοφινάς, στην αριστερή όχθη του ρέματος Καντήλα και εντός ενός πάλαι ποτέ πανέμορφου πευκοδάσους. Ακόμη και σήμερα, μετά τις τόσες πυρκαγιές, η Φύση ολόγυρά του οργιάζει και προσφέρει μοναδική απόλαυση στον επισκέπτη.

Το 1881, το Λωβοκομείο καταστράφηκε από τον μεγάλο σεισμό και το 1909 με τη συνδρομή της Λονδινείου Επιτροπής αλλά και πολλών εύπορων Χίων του Λονδίνου και των Παρισίων, με πρωτοστάτες την οικογένεια Λ. Καλβοκορέση, κατασκευάσθηκαν εκ θεμελίων οι υπερσύγχρονες και πολυτελείς για την εποχή εγκαταστάσεις, εντός των οποίων φιλοξενήθηκαν και έτυχαν ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης 250 περίπου Χανσενικοί.

Οι εγκαταστάσεις αυτές, ανεπτυγμένες κατά μήκος του ποταμού, αποτελούνταν από 16 αυτόνομες μονάδες οι 12 των οποίων ήταν των δύο δωματίων και οι υπόλοιπες τέσσερις του ενός. Η σύνδεση κάθε δύο ανεξάρτητων μονάδων γινόταν με μικρότερη μονάδα η οποία περιελάμβανε χώρους εξυπηρέτησης (κουζίνα, WC κ.λπ.). Σε διαφορετικά σημεία του συγκροτήματος κατασκευάστηκαν δύο λουτρά και στο κέντρο ένα εστιατόριο, το γραφείο της Διοίκησης, καθώς και η εκκλησία του Αγίου Λαζάρου.

Λωβοκομείο

Ολο αυτό το έργο, καθώς και η ευθύνη της λειτουργίας του, παραδόθηκε από τους δωρητές στην Ανωτέρα Ενοριακή Αντιπροσωπεία, μετά την κατάργηση της οποίας πέρασε, δίχως να λειτουργεί πλέον, στην κυριότητα του Δήμου Χίου. Σήμερα, το Λωβοκομείο αποτελεί, εκτός από ένα πανέμορφο αρχιτεκτονικό σύνολο που έχει αφεθεί στη μοίρα του και καταρρέει, ένα χώρο μνήμης πλήρη τεκμηρίων από τη διαβίωση των ασθενών. Προσωπικά αντικείμενα, εγχάρακτα ή γραμμένα με μολύβι μηνύματα των ασθενών στους τοίχους, φαρμακευτικό υλικό, ιατρικά εργαλεία, είδη ιματισμού, κλινοστρωμνής, αρχεία και τεχνικός εξοπλισμός απαραίτητος για την τότε λειτουργία του βρίσκονται ακόμα εντός των κτιρίων και σαπίζουν, αφαιρούνται από επιτήδειους ή καταστρέφονται από βανδάλους μιας και ο Δήμος της Χίου όχι μόνο δεν φροντίζει να συντηρήσει το Ιδρυμα, αλλά το έχει εδώ και χρόνια αφήσει ανοιχτό και αφύλαχτο.

Αν στη Σπιναλόγκα υπήρχαν τόσα τεκμήρια, σίγουρα θα είχε δημιουργηθεί εκεί ένα πανελλαδικό μουσείο για τη νόσο του Χάνσεν, το οποίο θα ήταν παγκοσμίως γνωστό. Στη Χίο, ο θησαυρός αυτός μέρα με τη μέρα χάνεται.

Το ζητούμενο

Το Λωβοκομείο της Χίου, λοιπόν, το δεύτερο σημαντικότερο λεπροκομείο στην Ελλάδα του περασμένου αιώνα, επιβάλλεται να διασωθεί. Επιβάλλεται να φροντιστούν τα κτίρια για να μην καταρρεύσουν, να δημιουργηθεί εντός του χώρου ένα μικρό μουσείο τεκμηρίων εις μνήμην όλων των ασθενών που πέρασαν από 'κει και το υπόλοιπο συγκρότημα να επαναχρησιμοποιηθεί ως κέντρο πολιτισμού, ως κέντρο φιλοξενίας καλλιτεχνών ή ως περιβαλλοντικό και πολιτιστικό εκπαιδευτικό κέντρο γύρω από το οποίο θα περιστραφεί η ανάπτυξη του νησιού.

* Ο Γιάννης Μακριδάκης είναι συγγραφέας.