ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ ΑΛΑΤΣΑΤΙΑΝΗ Είµαστε εκεί που γράφτηκε η ιστορία

Σε κλίµα συγκίνησης και κατάνυξης τελέστηκε Μέγας Πατριαρχικός Εσπερινός στον ιστορικό ναό της Παναγίας Αλατσατιανής, χοροστατούντος του Οικουµενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολοµαίου, το απόγευµα του περασµένου Σαββάτου, για πρώτη φορά µετά την µικρασιατική καταστροφή, παρουσία της Προξένου, Χαράς Σκολαρίκου, του Πρέσβη της χώρας µας στην Άγκυρα Φωτή Ξύδα, του Περιφερειάρχη Νάσου Γιακαλή, του αντιπεριφερειάρχη Κώστα Γανιάρη, της Θεµατικής Αντιπεριφερειάρχη Λίτσας Λύκου, αντιπεριφερειαρχών καθώς και εκατοντάδων χιωτών απογόνων προσφύγων, αλλά και Αλατσατιανών από διάφορα µέρη της Ελλάδας.

Στο µήνυµα που απηύθυνε στα Ελληνικά και Τουρκικά ο Οικουµενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολοµαίος, µετά την επιµνηµόσυνη δέηση, αφού ευχαρίστησε την Νοµαρχία Σµύρνης, τον ∆ήµαρχο Αλατσάτων, τον Περιφερειάρχη Β. Αιγαίου και τους αντιπεριφερειάρχες των τριών νησιών, τόνισε ότι αυτή η επίσκεψη έγινε για να γίνουν πιο σταθερές οι γέφυρες φιλίας ανάµεσα στους δύο λαούς, για να γίνει πραγµατικότητα το όραµα που είχαν οι µεγάλοι ηγέτες Αττατούρκ και Βενιζέλος. Συνδέοντας την, επίσης ιστορική, λειτουργία της Παναγίας Σουµελά µε αυτή των Αλατσάτων ο Οικουµενικός Πατριάρχης σηµείωσε ότι για χρόνια φαίνονταν απρόσιτοι, απραγµατοποίητοι στόχοι οι οποίοι έγιναν πραγµατικότητα και κάλεσε τους πιστούς να µην αποθαρρύνονται αλλά να καρτερούν και να προσεύχονται γιατί όπως είπε: «ο κόσµος αλλάζει και καλύτερες µέρες έρχονται…». 

Στο µεταξύ, συναντήσεις µε επίκεντρο τον τουρισµό πραγµατοποίησαν στη Σµύρνη το απόγευµα της Παρασκευής, ο Περιφερειάρχης Νάσος Γιακαλής, ο Αντιπεριφερειάρχης Κώστας Γανιάρης και η Θεµατική Αντιπεριφερειάρχης Λίτσα Λύκου, που βρέθηκαν εκεί για την επίσκεψη του Οικουµενικού Πατριάρχη. Από την τουρκική πλευρά παραβρέθηκαν στη συνάντηση ο Πρόεδρος του Επιµελητηρίου Σµύρνης, ο Νοµάρχης και ο ∆ήµαρχος Σµύρνης και ο Πρόεδρος των Τουριστικών Πρακτόρων. Η συνάντηση έγινε σε πολύ καλό κλίµα, αντηλλάγησαν δώρα και προσανατολίστηκαν στη διαµόρφωση κοινών τουριστικών πακέτων. Οι τούρκοι συµµετέχοντες προσκλήθηκαν να επισκεφθούν και εκείνοι τη Χίο ώστε η επαφή που ξεκίνησε να συνεχιστεί. Ανάµεσα στα θέµατα που συζητήθηκαν, όπως ήταν φυσικό, ήταν και η κατάργηση της βίζας για τους Τούρκους µε µπλε διαβατήριο. Για µια ακόµη φορά έγινε σαφές από την ελληνική πλευρά ότι ασκείται έντονη πίεση γι’ αυτό το σκοπό, ωστόσο το αποτέλεσµά της εξαρτάται από την Ε.Ε. λόγω της ισχύουσας συνθήκης Σέγκεν.

Είδαµε, ζήσαµε, νιώσαµε, σας µεταφέρουµε

Η απόσταση δεν στάθηκε εµπόδιο στους απογόνους αλατσατιανών προσφύγων για να επιστρέψουν στις ρίζες τους και να αναµοχλεύσουν την ιστορική µνήµη. Από την Κρήτη ταξίδεψε οχταµελής αντιπροσωπεία απογόνων αλατσατιανών προσφύγων για να παραβρεθεί στον µέγα πανηγυρικό εσπερινό που τέλεσε ο Οικουµενικός Πατριάρχης, µε επικεφαλής τον Μητροπολίτη Αρκαλοχωρίου, Καστελίου, Βιάνου Ηρακλείου Κρήτης κ.κ. Ανδρέα. Μιλώντας για τις σχέσεις των δύο λαών ο µητροπολίτης είπε: «Η Χίος µε τον Τσεσµέ έχουν πολύ µικρή απόσταση, αναρωτηθείτε αν µπορεί το Αιγαίο να είναι διαρκώς χωρισµένο και να µην επικοινωνεί η µία πλευρά µε την άλλη». Ο µητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, Καστελίου και Βιάνου βλέπει την προσέγγιση της Τουρκίας µε την Ελλάδα µέσα στην ευρωπαϊκή προοπτική. 

«Φταίγανε οι µεγάλες δυνάµεις» 

Η 82χρονη Παρασκευή Καφούση, συγκινηµένη από την πρώτη στιγµή του ταξιδιού, θυµήθηκε τους πρόσφυγες γονείς της που όταν κάθονταν στο τραπέζι τις επίσηµες µέρες εύχονταν «καλή πατρίδα». Για εκείνην, όχι µόνο τα Αλάτσατα είναι φορτισµένα µε µνήµες αλλά και η Χίος, αφού οι γονείς της διωγµένοι από εκεί ήλθανε και µείνανε στα τσαντίρια για ένα χρόνο και έκαναν εδώ το ένα τους παιδί. «Ήλθαµε να τιµήσουµε την Παναγία µας, τον Πατριάρχη µας και την πατρίδα των γονιών µας». Για το παρελθόν και το µέλλον των δύο λαών η Παρασκευή Καφούση είπε: «Οι Έλληνες και οι Τούρκοι περνούσαν πολύ ωραία και τώρα περνάνε ωραία. Οι αρχηγοί των κρατών προκαλούνε το µίσος στους λαούς αν το προκαλούνε. Είµαστε φιλειρηνικοί µε το λαό γιατί και οι γονείς µας ακούγαµε ότι περνούσαν πολύ καλά µε τους τούρκους γείτονες, γιορτάζανε µαζί το Πάσχα, το Ραµαζάνι. ∆εν είχανε µίσος. ∆εν φταίγαµε εµείς που ήµασταν στον τόπο µας και µας ξεριζώσανε. Φταίγανε και οι µεγάλες δυνάµεις, οι δήθεν φίλοι µας που δεν υπήρξαν ποτέ και µέχρι σήµερα δεν είναι φίλοι µας…». Στο ταξίδι η συγκίνηση κορυφώνεται όταν αρχίζει να τραγουδά: «Στα Αλάτσατα στην Παναγιά» τραγούδια µε τα οποία τους µεγάλωσαν οι πρόσφυγες γονείς τους και τα διέσωσαν εκείνοι µεταφέροντάς τα στις επόµενες γενιές…» 

«Τραβήξαµε τις κουρτίνες» 

∆εύτερη γενιά προσφύγων η Μαριάννα Μαστροσταµάτη, Πρόεδρος των Αλατσατιανών της Αθήνας, του Συλλόγου «Τα Εισόδια της Θεοτόκου» είπε: «Ζούµε το όνειρο, µια ροµαντική πραγµατικότητα, µετά από 89 χρόνια θα ακουστεί και πάλι το ‘’Φως ιλαρόν’’».Ο Σύλλογός της εδώ και 15 χρόνια είχε προσπαθήσει να πείσει τις τοπικές αρχές ότι διαθέτουν ένα µοναδικό µνηµείο που πρέπει να το εκµεταλλευτούν. Προσπάθεια που τελικά απέδωσε… «Εµείς εδώ δεν ζητάµε τίποτα. Είναι η πόλη τους, είναι ο τόπος λατρείας τους, εµείς φέραµε και λουκουµάδες για να τους κεράσουµε», είπε. Μεταφέροντας την πραγµατικότητα στο εσωτερικό του ιστορικού ναού όπου έχει συντηρηθεί το ονοµαστό τέµπλο αλλά καλύπτεται από µια κουρτίνα όσο χρησιµοποιείται ως τζαµί: «Εµείς µε αυτόν τον εσπερινό τραβάµε τις κουρτίνες. Αύριο θα µπούν εδώ οι κάτοικοι πάλι να προσευχηθούν…». 

Μήνυµα συµφιλίωσης 

Η κα Αντωνία Μποµπακά εκπροσωπούσε τους Αλατσατιανούς της Ν. Ερυθραίας, ήταν όπως όλοι οι απόγονοι προσφύγων πολύ συγκινηµένη, εξέφρασε την άποψη ότι ο εσπερινός δίνει ένα µήνυµα συµφιλίωσης, ωστόσο υποστήριξε ότι µπορεί αυτή η κίνηση από την τουρκική πλευρά να έγινε για τουριστικούς λόγους ή για να δείξουν τον καλύτερο εαυτό τους ενόψει της Ε.Ε. Υπήρχαν Αλατσατιανοί που τόσο συγκινήθηκαν για το γεγονός που έπαθαν έµφραγµα και οδηγήθηκαν στο νοσοκοµείο. Ο θείος της Κατιµεριτζής βοήθησε µαζί µε άλλους να µαζευτούν τα χρήµατα για να φτιαχτεί το περίτεχνο τέµπλο.  

Όνειρο ζωής 

Η κα Άννα Σωτηρίου έσπευσε να έλθει από την Αθήνα παρά τα 90 της χρόνια. Γεννήθηκε στα Αλάτσατα. 10 ηµερών ήταν όταν έφυγε µε τους γονείς της για τον Τσεσµέ για να καταλήξουν στον Καταρράκτη και να µείνουν δύο χρόνια στο Βουνό πριν φύγουν για την Αθήνα. «Είµαι πολύ συγκινηµένη, δεν µπορώ να το πιστέψω, ήταν όνειρο ζωής…», είπε. 

Να ψηλώνει η αγάπη 

Στην άλλη πλευρά της ιστορίας, ο ανταλλάξιµος, παιδί προσφύγων από την Κρήτη, Καζίµ, βρέθηκε στον µεγάλο αρχιερατικό εσπερινό. Μιλά µε τους Έλληνες, αρκετούς από τους οποίους γνωρίζει. «Είµαι ευχαριστηµένος η αγάπη να ψηλώνει. Θέλω αγάπη, είµαστε αδέλφια»,λέει, και µας αφιερώνει µια µαντινάδα: «Άνθρωπος καταστένεται σαν ανοιγµένη βιόλα, του πάνου κόσµου τα καλά εδώ ποµένουν όλα».Για να πάρει την απάντηση από έναν απόγονο αλατσατιανών προσφύγων από την Κρήτη: «Μπορεί να µη βλεπόµαστε γιατί οι συνθήκες φταίνε, µα οι σκέψεις καθηµερινά σµίγουνε και τα λένε…». 

Πολλοί Χιώτες στα Αλάτσατα 

Πολύ έντονη ήταν η παρουσία των χιωτών που είχαν ρίζες από τα Αλάτσατα. Περίπου 150 άνθρωποι συµµετείχαν στη µονοήµερη εκδροµή του Φάρου Βαρβασίου µε επικεφαλής τον Πρόεδρό του Ανδρέα Αξιωτάκη. Κάθε ένας από αυτούς και µια ανθρώπινη ιστορία προσφύγων, µνήµες, τραγούδια, αφηγήσεις που ζωντάνεψαν στον προαύλιο χώρο. Η κατάνυξη κορυφώθηκε όταν όλο το εκκλησίασµα έψαλε µαζί µε τον Πατριάρχη το «Χριστός Ανέστη» αλλά και το «Θεοτόκε Παρθένε». Μαζί µε τον Οικουµενικό Πατριάρχη συµπροσευχήθηκαν οι πατέρες Γεώργιος Λιαδής, Ιωάννης Μπογής καιΙωάννης Κουντουριάδης. Πολλά µάτια δάκρυσαν και την ώρα της επιµνηµόσυνης δέησης. Ανάµεσα στους νεκρούς που µνηµονεύθηκαν και οι κτήτορες του ναού. Το όνοµα ενός Ντιλµπόη,που απόγονοι του ζουν στο Βαρβάσι, ακούστηκε ανάµεσά τους. Μετά το τέλος του εσπερινού τα παιδιά και τα εγγόνια των προσφύγων πήραν το δρόµο της επιστροφής έχοντας την ικανοποίηση ότι έκαναν το καθήκον τους στους προγόνους να λειτουργήσουν την εκκλησιά µέσα στην οποία εκείνοι παντρεύτηκαν, βάφτισαν τα παιδιά τους ή κήδεψαν τους αγαπηµένους τους. Έφυγαν γεµάτοι από πλούσια συναισθήµατα και έχοντας την υποχρέωση να διατηρήσουν ζωντανή την ιστορική µνήµη αλλά και να µεταφέρουν µηνύµατα αδελφοσύνης και ειρηνικής συνύπαρξης των λαών. 

Ευγ. Κ.

Αποστολή Ευγενία Κώτη, Γιάννης Μανωλάκης

Πηγή: Η ΑΛΗΘΕΙΑ, 31/5/2011 σελ. 15