Παιδεία και βία

Του Σεβ. Μητροπολίτου Δημητριάδος κ. Ιγνατίου («Δημοκρατία», 26/1/2013)

Άρθρο στην Εφημερίδα "ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ" 26/01/2013

Η εορτή των τριών Ιεραρχών, εκτός από κορυφαία Εκκλησιαστική είναι και η κατ' εξοχήν σχολική εορτή. Και ίσως γι΄ αυτό, τα μηνύματά της σπάνια ξεπερνούν τα όρια του σχολείου. Αλλά και μέσα σ΄ αυτό, σπάνια βρίσκουν την απήχηση που τους αξίζει.

Κι όμως! Τα μηνύματα αυτά, αποδεικνύεται πως έχουν να πουν πολλά στην εποχή μας. Και ένα από τα κεντρικότερα, που η μνήμη τους μεταφέρει επί αιώνες στην ανθρώπινη κοινωνία κάθε εποχής, είναι η αξία της Παιδείας.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι, που, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, στήριξαν πολλά στην Παιδεία, ελπίζοντας να εφοδιάσει τις νεώτερες γενιές όχι μόνο με εργαλεία δημιουργίας και οικονομικής ανάπτυξης, αλλά και με μέσα ποιοτικότερης κοινωνικής συμβίωσης. Πολλοί ήλπισαν πως η εύκολη και ισότιμη πρόσβαση στη γνώση θα οδηγούσε σε εξομάλυνση των κοινωνικών αντιθέσεων και σε ειρηνικούς τρόπους επίλυσης διαφορών.

Δυστυχώς, και παρά το γεγονός πως η Παιδεία αποτελεί σήμερα μια από τις βασικές προτεραιότητες της παγκόσμιας κοινότητας, η ανθρωπότητα ταλαιπωρείται από οξύτατες κοινωνικές αντιθέσεις και αγεφύρωτα χάσματα. Και μεγαλύτερη απόδειξη γι΄ αυτό δεν υπάρχει από την κατακόρυφη έξαρση της βίας. 

Με το πέρασμα της ανθρώπινης ιστορίας, αποδείχτηκε πως η γνώση δεν μπορεί να αποτελεί αυτοσκοπό. Σε εποχές σαν τη δική μας, όπου η ατομικότητα έγινε τρόπος ζωής και υπέρτατη αξία, η γνώση κατάντησε εργαλείο ανταγωνισμού και κυριαρχίας. Με τον τρόπο αυτό μεταβλήθηκε σε ένα ακόμη προϊόν, δίνοντας στους οικονομικά ισχυρούς άλλο ένα όπλο υπεροχής που συνέβαλε στην κοινωνική διάσπαση. Συγχρόνως, ανέλαβε να διαμορφώσει την εκάστοτε νεώτερη γενιά, σύμφωνα με το πρότυπο του ανθρώπου-καταναλωτή, ο οποίος βρίσκει την αξία του και τον προορισμό του στη δυνατότητά του να αγοράζει και να κυριαρχεί.

Οι Τρεις Ιεράρχες δεν περιφρόνησαν τη γνώση. Τη σπούδασαν σε όλες τις μορφές της και μάλιστα με θαυμαστές επιδόσεις. Δεν αρκέστηκαν, όμως, στην απλή συσσώρευσή της, αλλά ούτε και στη χρήση της, προκειμένου να κατακτήσουν τις υψηλές θέσεις στην κοινωνική πυραμίδα του καιρού τους. Πολύ περισσότερο, δεν την τοποθέτησαν ως νόημα ζωής. Το νόημα αυτό το βρήκαν στην αναγνώρισή του ανθρώπου ως εικόνας Θεού κι έτσι έδωσαν στην ανθρώπινη Παιδεία προοπτική, την απεγκλώβισαν από τα γρανάζια της αρπαγής και της απληστίας αυτού του κόσμου και την μετέβαλαν σε αγωγή, δηλ. σε δρόμο προς την αλήθεια, που κρύβεται μέσα σε κάθε ανθρώπινη ύπαρξη.

Με τον λόγο και τα συγγράμματά τους δεν διακήρυξαν μόνον την πίστη τους σε ένα Θεό αγάπης. Διακήρυξαν και την πίστη τους στη δυνατότητα του ανθρώπου να ζήσει, ως εικόνα Θεού, σε έναν κόσμο ειρήνης και δικαιοσύνης. Η πίστη είναι που μετασχημάτισε τη φιλομάθεια του Μ. Βασιλείου σε επανάσταση ανθρωπιάς, τη ρητορική δεινότητα του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου σε άτεγκτη κριτική κατά της διαφθοράς, τον στοχασμό του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου σε οδό προς «την ειρήνην του Θεού, την υπερέχουσα πάντα νουν» (Φιλ. 4:7).

Αυτό, όμως, που, ακόμη και σήμερα, δίνει στο όραμά τους βάσιμες ελπίδες υλοποίησης, εν αντιθέσει με οικονομικούς στόχους και κοινωνικά οράματα που καθημερινά διαψεύδονται, είναι η ίδια η ζωή τους. Μια ζωή ανιδιοτελής, δημιουργική και ασυμβίβαστη με τις δομές της άδικης εξουσίας. Και ακριβώς αυτός ο δρόμος, σε συνδυασμό με τη συνέπειά τους μεταξύ λόγων και έργων, αποτελούν τη μεγαλύτερη προσφορά τους σ΄ εμάς.

Πηγή: http://imd.gr