Οι περισσότεροι Χριστιανοί πιστεύουν, σήμερα, ότι πρόκειται για ένα Άγιο, που στις 19 Ιουνίου γιορτάζεται η μνήμη του και στις 21 Αυγούστου η σύναξή του, καθώς λένε. Κάτι τέτοιο όμως δεν αναφέρεται ούτε στην Ακολουθία τού Μηναίου της 21/8, ούτε στο ευρετήριο του Ωρολογίου (στην αντίστοιχη ημερομηνία), ούτε στα Εκκλησιαστικά ημερολόγια, όπως μπορείτε να διαπιστώσετε κι εσείς, γι’ αυτό κι είναι απορίας άξιο, πού στηρίζεται η άποψη αυτή.
Τον αποκαλούν, συνήθως, Ιούδα Θαδδαίο, αν και εννοούν τον Ιούδα το Θεάδελφο, γι’ αυτό και τον γιορτάζουν στις 19/6.
1) Έχουν διαφορετική μορφή, διαφορετικό τρόπο θανάτου (ο Θεάδελφος υπήρξε Μάρτυρας) και διαφορετική ημερομηνία Κοίμησης.
2) Ο καθένας έχει τη δική του Ακολουθία (βλ. Μηναίο 19/6 και 21/8 αντίστοιχα), στα τροπάρια της οποίας υπάρχουν αρκετές πληροφορίες για τη ζωή του, από τις οποίες αποδεικνύεται, αφενός ότι πρόκειται για δύο διαφορετικά πρόσωπα κι αφετέρου ότι ορισμένες απ’ αυτές, που διαβάζουμε στα Συναξάρια, είναι λανθασμένες (όπως π.χ. η θεραπεία τού βασιλιά Αύγαρου από τον Ιούδα το Θεάδελφο, για την οποία θα διαβάσετε παρακάτω).
3) Ο Θαδδαίος είχε έρθει από την Έδεσσα της Μεσοποταμίας. Επομένως, αποκλείεται να ήταν γιος τού μνήστορα Ιωσήφ, δηλ. Θεάδελφος.
4) Κανένα από τ’ αδέλφια του Χριστού δεν τον πίστευε, όπως αναφέρει ο Ιωάννης στο Ευαγγέλιό του (Κεφ. Ζ΄ παρ. 5). Άρα ο Ιούδας ο Αδελφόθεος δεν έχει καμμία σχέση με το Θαδδαίο.
5) Στις παραγρ. 17 και 18 της επιστολής του, η οποία υπάρχει στην Καινή Διαθήκη και φέρει τ’ όνομα του, ο Ιούδας (ο Θεάδελφος) προτρέπει τους πιστούς να θυμηθούν τα λόγια των Αποστόλων, που σημαίνει, ότι ο Ίδιος δεν ήταν ένας απ’ αυτούς, όπως αναφέρει και ο Τρεμπέλας στον πρόλογο της.
6) Αν ο Θεάδελφος ήταν ο Θαδδαίος, γιατί δεν αναφέρει στην επιστολή του και τ’ όνομα αυτό, αλλά γράφει, ότι λέγεται Ιούδας; (βλ. 1η παράγρ. επιστολής του) και
7) Ο καθένας έχει πλέον συγκεκριμένο όνομα, προφανώς για να μη μπερδεύονται. Ο μεν γιος τού μνήστορα Ιωσήφ καθιερώθηκε να λέγεται Ιούδας, ο δε μαθητής τού Κυρίου Θαδδαίος (σκέτο), όπως θα δείτε και σε παλιές Εικόνες, που υπάρχουν παρακάτω.
Επειδή στο κατά Λουκά Ευαγγέλιο και στις Πράξεις των Αποστόλων ο Θαδδαίος αναφέρεται σαν Ιούδας Ιακώβου, κάποιοι ισχυρίζονται, ότι ήταν αδελφός Ιακώβου και μάλιστα του Αδελφόθεου, αντί γιος Ιακώβου, οπότε τον ταυτίζουν με τον Ιούδα το Θεάδελφο.
Ακόμα κι αν δεχτούμε, ότι ή «εν λόγω» ερμηνεία είναι σωστή, η εκδοχή αυτή απορρίπτεται, σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν παραπάνω. Εξάλλου, επειδή γνωρίζουμε, ότι υπήρχαν Απόστολοι που έφεραν τ’ όνομα Ιάκωβος, όπως ο Ιάκωβος ο γιος τού Αλφαίου και ο Ιάκωβος ο γιος τού Ζεβεδαίου, πώς είναι σίγουροι, ότι δεν ήταν αδελφός ενός εξ αυτών;
Με βάση τις παραπάνω διαπιστώσεις, αλλά και περαιτέρω έρευνα και μελέτη των Ακολουθιών του Μηναίου κ.α., καταγράψαμε το βίο των δύο Αγίων, ως παρακάτω :
Άγιος Απόστολος Ιούδας ο Θεάδελφος (19/6)
Πρόκειται για ένα από τα νομιζόμενα αδέλφια του Ιησού, τα παιδιά δηλ. του Ιωσήφ, τα οποία είχε αποκτήσει από γάμο του προτού μνηστευθεί την αειπάρθενο Θεοτόκο, αλλά δεν πίστευαν στον Κύριο, αν και ζούσαν στο ίδιο σπίτι. Ο Ιούδας ήταν γνήσιος αδελφός τού Ιακώβου του Αδελφοθέου, δηλ. Θεάδελφος κι αυτός. Πίστεψε όμως στο Χριστό μετά την Ανάστασή του και τότε προστέθηκε στον κύκλο των Αποστόλων. Υπήρξε Πρεσβύτερος στην Εκκλησία των Ιεροσολύμων, όπου, μετά το θάνατο του αδελφού του Ιακώβου, πρώτου Επισκόπου Ιεροσολύμων, είχε ιδιαίτερο κύρος. Όπως δε αναφέρεται στο Συναξάρι και στην Ακολουθία τού Μηναίου (19/6), αγωνίστηκε σκληρά και μ’ επιτυχία για την εξάπλωση του Χριστιανισμού και σε ειδωλολατρικές, μακρινές περιοχές, όπως είναι η Μεσοποταμία και τα γειτονικά αυτής Έθνη.
Ίσως όμως να μην είναι ξεκαθαρισμένο σε ποιές ακριβώς, γιατί, κατά τους βιογράφους, εκεί δίδαξε και ο Απόστολος Θαδδαίος, κάτι που για ‘κείνον, ως προς τη Μεσοποταμία, αποδεικνύεται όχι μόνο από τα βιογραφικά του στοιχεία, αλλά και από τις υμνογραφίες τού Μηναίου τόσο της γιορτής του, όσο και της 16/8 (Ανακομιδής Ι. Μανδηλίου από την Έδεσσα στην Κων/πολη).
Όσον αφορά το θαύμα τής αποθεραπείας τού βασιλιά Αύγαρου από τη λέπρα, πολλοί το αποδίδουν στον Ιούδα το Θεάδελφο, επειδή υπάρχει και στο δικό του Συναξάρι, αν και δεν αναφέρεται κάτι σχετικό στην υμνογραφία του, παρά μόνο στην του Θαδδαίου (βλ. Μηναίο 19/6 και 21/8). Αυτός ίσως είναι κι ένας από τους λόγους, που οι περισσότεροι ταυτίζουν τους δύο Αποστόλους. Δεν είναι όμως δυνατόν να έχει σχέση και με τους δύο Αγίους. Ερευνήσαμε, λοιπόν, περαιτέρω το θέμα και το συμπέρασμα είναι, ότι έγινε από τον Απόστολο Θαδδαίο (βλ. παρακάτω).
Όταν ο Ιούδας βρέθηκε στην πόλη Αραράτ, επειδή κήρυττε το Ευαγγέλιο, τον συνέλαβαν οι ειδωλολάτρες, οι οποίοι τον κρέμασαν και τον θανάτωσαν με βέλη. Η απεικόνιση της σκηνής αυτής, δηλ. του μαρτυρικού του θανάτου, καθώς μου έχουν πει, υπάρχει σε τοιχογραφία τού Ι. Ναού της Ζωοδόχου Πηγής, στο Χατζηκυριάκειο του Πειραιά.
Κατά μία άλλη εκδοχή, την οποία διάβασα σ’ ένα σχετικό βιβλιαράκι τού Θεολόγου κ. Ευάγ. Λέκκου, κήρυξε το Ευαγγέλιο σ’ ολόκληρη την Ιουδαία και τη Σαμάρεια και κοιμήθηκε «ενδόξως» στα Ιεροσόλυμα. Στ’ Απολυτίκιό του, πάντως, αποκαλείται Μάρτυρας στερρός και στο Συναξάρι τής Ακολουθίας του διαβάζουμε πού και πώς ακριβώς μαρτύρησε, ενώ σ’ ένα τροπάριο αυτής αναφέρεται το εξής : «...εις πάντα τα πέρατα απεστάλης, πανεύφημε...» (βλ. Μηναίο 19/6).
Στην Καινή Διαθήκη συμπεριλαμβάνεται μία Καθολική επιστολή, που φέρει το δικό του όνομα. Αλλά και στην 1η παράγρ. αυτής, ο Ίδιος γράφει, ότι λέγεται Ιούδας, είναι δούλος τού Κυρίου και αδελφός του Ιακώβου, στο δε Απολυτίκιό του και στην Ακολουθία τού Μηναίου αποκαλείται «συγγενής του Χριστού».
Πιθανολογείται, ότι την έγραψε περί το 70 μ.Χ. Παρόλο δε που είναι μικρή, θεωρείται ιδιαίτερα διαφωτιστική και μεστή σε μηνύματα και διδαχές. Σ’ αυτήν τονίζει στους πιστούς τον επαπειλούμενον κίνδυνον από τους ψευδοδιδασκάλους, που δημιουργούν τα σχίσματα και τις αιρέσεις στις Εκκλησίες. Επίσης τους συστήνει να θυμούνται τις αλήθειες που τους παραδόθηκαν από τους Αποστόλους (που σημαίνει ότι ο Ίδιος δεν ήταν ένας απ’ αυτούς), να μείνουν σταθεροί στη Χριστιανική πίστη, ν’ αγωνίζονται για τη διάδοσή της κ.α.
Η μνήμη τού Αποστόλου Ιούδα τιμάται από την Εκκλησία μας στις 19 Ιουνίου. Όπως δε προκύπτει από τ’ όνομα που φέρει η επιστολή του (το οποίο αναφέρεται και στην 1η παράγρ. αυτής), από την Ακολουθία τού Μηναίου και τ’ Απολυτίκιό του, από το ευρετήριο του Ωρολογίου, τα Εκκλησιαστικά ημερολόγια, καθώς και παλιές Εικόνες, επικράτησε να λέγεται Ιούδας ή Άγιος Ιούδας ή Απόστολος Ιούδας και σε μερικές περιπτώσεις Ιούδας ο Θεάδελφος ή Αδελφόθεος.
Το πότε ακριβώς μαρτύρησε (;) και σε ποιά ηλικία, δεν είναι γνωστό. Επειδή όμως, σαν γιος τού Ιωσήφ, ήταν μεγαλύτερος από το Χριστό και κατά τον Τρεμπέλα έγραψε την επιστολή του περί το 70 μ.Χ., αν η χρονολογία αυτή θεωρηθεί σωστή, πρέπει να κοιμήθηκε αρκετά μεγάλος.
Πράγματι, στη μία από τις Εικόνες που ακολουθούν, εικονίζεται σε αρκετά προχωρημένη ηλικία, καθώς δε παρατηρούμε, επάνω γράφει Ιούδας μόνο, γιατί αυτό είναι πλέον τ’ όνομά του και δε χρειάζεται να συνοδεύεται από κάτι άλλο, εφόσον ο συνώνυμος μαθητής τού Κυρίου καθιερώθηκε να λέγεται Θαδδαίος κι επομένως δε μπορεί να μπερδευτεί μ’ Εκείνον. Υπάρχουν βέβαια και Εικόνες, όπου απεικονίζεται κατά πολύ νεώτερος, όπως η 2η από τις παρακάτω, στην οποία, δυστυχώς, αναφέρονται τα ονόματα και των δύο Αγίων, η δε εικονιζόμενη Μορφή δε μοιάζει ούτε στον Ιούδα, ούτε στο Θαδδαίο, όπως διαπιστώνουμε συγκρίνοντάς την με άλλες, που θα δείτε στη συνέχεια.
Απολυτίκιον Αποστόλου Ιούδα (19/6)
Ήχος γ΄.
Απόστολε Άγιε Ιούδα, πρέσβευε τω ελεήμονι Θεώ, ίνα πταισμάτων άφεσιν παράσχη ταις ψυχαίς ημών.
Έτερον.
Ήχος α΄. Τον τάφον Σου Σωτήρ.
Χριστού Σε συγγενή, ω Ιούδα ειδότες, και Μάρτυρα στερρόν, ιερώς ευφημούμεν, την πλάνην πατήσαντα, και την πίστιν τηρήσαντα· όθεν σήμερον, την παναγίαν Σου μνήμην, εορτάζοντες, αμαρτημάτων την λύσιν, ευχαίς Σου λαμβάνομεν.
Μεγαλυνάριον
Δεύτε τον Θεάδελφον οι πιστοί, και της ευσεβείας, τον φωστήρα τον θεαυγή, υμνήσωμεν πόθω, χαίρε Αυτώ βοώντες, Απόστολε Ιούδα, Χριστού διάκονε.
Η 1η Εικόνα υπάρχει στην ιστοσελίδα τής Ι. Μητρόπολης Ν. Σμύρνης. Η 2η, όπου ταυτίζονται οι δύο Άγιοι, είναι η πιο γνωστή σήμερα, γιατί διαδόθηκε ευρέως τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα μέσω του INTERNET.
Απόστολος Θαδδαίος (21/8)
Ο Άγιος Απόστολος Θαδδαίος καταγόταν από την Έδεσσα της Μεσοποταμίας, αλλά κατά το γένος ήταν Εβραίος. Είχε μελετήσει τις Θείες Γραφές, δηλ. τα βιβλία της Παλιάς Διαθήκης και γνώριζε πολύ καλά το περιεχόμενό τους. Κάποτε πήγε στην Ιερουσαλήμ, με σκοπό να προσκυνήσει. Εκεί είδε και θαύμασε την αγγελική ζωή τού Ιωάννη του Βαπτιστή, πίστεψε στο κήρυγμά του και του ζήτησε να τον βαπτίσει. Αργότερα, όταν άκουσε τη διδασκαλία τού Χριστού και υπήρξε μάρτυρας των θαυμάτων που επιτελούσε, τον ακολούθησε σαν μαθητής του μέχρι τη σταύρωσή του.
Μετά την Πεντηκοστή, επέστρεψε στη Μεσοποταμία, όπου τον έστειλε ο Απόστολος Θωμάς, προκειμένου να κηρύξει το Ευαγγέλιο και ν’ αποθεραπεύσει από τη λέπρα το βασιλιά Αύγαρο, όπως του το είχε υποσχεθεί ο Χριστός, ο οποίος διάλεξε το Θαδδαίο γι’ αυτό το σκοπό κι όχι κάποιον άλλο μαθητήν του, προφανώς, γιατί από ‘κει είχε έρθει.
Πράγματι, όταν πήγε στην Έδεσσα, βάπτισε τον Αύγαρο κι αμέσως έφυγε το υπόλοιπο της λέπρας που υπήρχε στο πρόσωπό του (βλ. 2ο τροπάριο Προσομοίων Εσπερινού, ε΄ ωδή Κανόνα Όρθρου και Εξαποστειλάριον Ακολουθίας Μηναίου 21/8. Επίσης, Συναξάρι Μηναίου τής 16/8 και α΄ τροπάριο ε΄ ωδής Κανόνα Όρθρου αυτής). Θεράπευσε όμως και πολλούς άλλους, από διάφορες ανίατες αρρώστιες, γι’ αυτό και στ’ Απολυτίκιό του αποκαλείται «... των εν Εδέσση ιατήρ λαμπαδούχος...».
Τόσο η διδασκαλία του, όσο και τα θαύματα που επιτελούσε στον τόπο του, έγιναν αφορμή να πιστέψουν πολλοί στον Κύριο και να βαπτιστούν Χριστιανοί.
Αφού, λοιπόν, δίδαξε και φώτισε τους Εδεσσαίους κι έχτισε Εκκλησίες, έκανε ιεραποστολικές περιοδείες σε διάφορες πόλεις της Συρίας και τελικά κοιμήθηκε ειρηνικά στη Βηρυττό, πόλη της Φοινίκης, όπου είχε προσελκύσει πολλούς στο Χριστιανισμό.
Στην Καινή Διαθήκη, στα τέσσερα Ευαγγέλια και στις Πράξεις των Αποστόλων αναφέρεται σαν :
· Λεββαίος, ο «επικληθείς» Θαδδαίος, δηλ. γενναίος ή κατ’ άλλους μεγαλόψυχος (κατά Ματθαίο, κεφ. Ι΄ παρ. 3).
· Θαδδαίος (κατά Μάρκο, κεφ. Γ΄ παρ. 18).
· Ιούδας Ιακώβου, δηλ. γιος Ιακώβου (κατά Λουκά, κεφ. ΣΤ΄ παρ. 16 και Πράξεις Αποστόλων, κεφ. Α΄ παρ. 13) και
· Ιούδας (κατά Ιωάννη, κεφ. ΙΔ΄ παρ. 22).
Καθώς φαίνεται όμως (όπως γράφει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος), τελικά, επικράτησε να λέγεται Θαδδαίος.
Πράγματι, με τ’ όνομα αυτό αναφέρεται στις υμνογραφίες τού Μηναίου (βλ. 16 και 21/8), στ’ Απολυτίκιό του, στο ευρετήριο του Ωρολογίου, στα Εκκλησιαστικά ημερολόγια και σε παλιές Εικόνες, όπως π.χ. στην τοιχογραφία που υπάρχει στο Καθολικό τής Ι. Μονής Βατοπεδίου του Αγ. ΄Ορους, που θα δείτε παρακάτω. Προφανώς αυτό έγινε για να μη μπερδεύεται με τον Ισκαριώτη κι αργότερα με το συνώνυμό του Θεάδελφο.
Απ’ ό,τι δε διαβάσαμε στην ιστοσελίδα τής Ι. Μητρόπολης Ν. Σμύρνης (βλ. και σημείωση μετά τις Εικόνες), ο Απόστολος Θαδδαίος τιμάται ιδιαίτερα στην Κεντρική Ευρώπη και στην Ιρλανδία, όπου θεωρείται ο Άγιος «των χαμένων υποθέσεων».
Απολυτίκιον Αγίου Αποστόλου Θαδδαίου
Ήχος δ΄. Ταχύ προκατάλαβε.
Θεού τού εν σώματι επιφανέντος ημίν, αυτόπτης γενόμενος, και ιερός μαθητής, Θαδδαίε Απόστολε, έλαμψας τοις εν σκότει, την σωτήριον χάριν, ώφθης των εν Εδέσση, ιατήρ λαμπαδούχος· διο τους προσιόντας Σοι, σκέπε εκάστοτε.
Μεγαλυνάριον
Αίγλη του Σωτήρος καταυγασθείς, τούτω προσπελάσας, ω Θαδδαίε ως μαθητής· ένθεν εν Εδέσση, ως ήλιος επέστης, φωτίζων και στηρίζων, τους προσιόντας Σοι.
Η 1η Εικόνα είναι από «τον μέγαν Συναξαριστήν της Ορθοδόξου Εκκλησίας».
Σημ. : Εάν παρόλα τα επιχειρήματά μου, δεν κατάφερα να σας πείσω, ότι πρόκειται για δύο διαφορετικούς Αγίους, διαβάστε το σχετικό δημοσίευμα, που υπάρχει στην ιστοσελίδα τής Ι. Μητρόπολης Ν. Σμύρνης, με τίτλο: «Τη ΙΘ΄ του μηνός Ιουνίου, μνήμη του Αγίου Αποστόλου Ιούδα του Θεάδελφου», το οποίο αφορά και τον Απόστολο Θαδδαίο, προκειμένου να διαλυθούν οι αμφιβολίες σας. Επίσης, το βιβλιαράκι τού Θεολόγου-συγγραφέα κ. Ευάγ. Λέκκου, που αφορά τρεις Αγίους που φέρουν τ’ όνομα Ιούδας. Ο τρίτος, που δεν αναφέρεται εδώ, είναι ο επιλεγόμενος Βαρσαββάς (Εκδ. Σαΐτης).
Η αποθεραπεία του βασιλιά Αύγαρου από τη λέπρα
Για να κατανοήσει κανείς καλύτερα τα όσα έχουν καταγραφτεί εδώ, για το συγκεκριμένο θαύμα και τη σχέση του με τον Απόστολο Θαδδαίο, ο οποίος, όπως τονίσαμε, δεν είναι ο Ιούδας ο Αδελφόθεος, θα πρέπει να μελετήσει οπωσδήποτε και την Ακολουθία της 16/8, η οποία αφορά την ανακομιδή τού Ι. Μανδηλίου από την Έδεσσα στην Κων/πολη.
Πάνω σ’ αυτό, ο Ίδιος ο Κύριος είχε αποτυπώσει, με θαυμαστό τρόπο, την Αγία Μορφή Του και το έστειλε στο βασιλιά Αύγαρο, ο οποίος, όταν το προσκύνησε, απαλλάχτηκε από το μεγαλύτερο μέρος της λέπρας που τον βασάνιζε, αλλά του υποσχέθηκε μ’ επιστολή, ότι θα του στείλει αργότερα το μαθητή του Θαδδαίο, για να τον αποθεραπεύσει, όπως κι έγινε.
Η αχειροποίητη αυτή Εικόνα, καθώς λένε, βρίσκεται σήμερα στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, αν και δεν είναι βέβαιο, γιατί, κατά καιρούς, έχουν διατυπωθεί αμφιβολίες όσον αφορά τη γνησιότητά της.
Η ιστορία τού Ι. Μανδηλίου, η οποία, απ’ ό,τι έχω διαπιστώσει, είναι άγνωστη στους περισσότερους πιστούς, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί με το εκτύπωμα του προσώπου τού Χριστού έγιναν κι άλλα, συγκλονιστικά θαύματα στην Έδεσσα, τα οποία οφείλουμε να γνωρίζουμε, για να τα διαδίδουμε προς δόξα του Κυρίου, αλλά και ενίσχυση της πίστης των Χριστιανών, ιδιαίτερα στους σημερινούς δύσκολους καιρούς.
Η αχειροποίητη Εικόνα του Κυρίου
Προσευχή «εννιαημέρου»
Εδώ κι αρκετά χρόνια κυκλοφόρησε μία τέτοια προσευχή προς τον Απόστολο Ιούδα το Θεάδελφο (όπου μπερδεύεται και με τον Απόστολο Θαδδαίο), με απώτερο σκοπό τη διάδοση της ευλάβειας προς το συγκεκριμένο Άγιο, επειδή, δυστυχώς, ο κόσμος δεν τον επικαλείτο, ούτε Εκκλησία υπήρχε δική του, ούτε σε παιδιά έδιναν τ’ όνομά του, γιατί θυμίζει τον Ισκαριώτη που πρόδωσε τον Κύριο. Εν τω μεταξύ, μέσω του INTERNET, διαδόθηκε ευρέως τα τελευταία χρόνια και, καθώς αναφέρεται στο βιβλιαράκι που την περιέχει, όταν τη διαβάζει κανείς, σύμφωνα με τις οδηγίες που δίνονται, ό,τι κι αν ζητήσει θα του δοθεί.
Μερικοί, μάλιστα, ισχυρίζονται, ότι είναι μετάφραση κάποιας άλλης που κυκλοφορεί στο Εξωτερικό και αφορά, αποκλειστικά και μόνο, τον Απόστολο Θαδδαίο (21/8), τον οποίον, όπως είπαμε, τιμούν πολύ στη Δύση.
Η προσευχή αυτή όμως, καθώς γράφει ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ηλείας, σ’ επιστολή του προς το Σεβ. Μητροπολίτη Ισπανίας, δεν εγκρίνεται από την Εκκλησία μας, για τους λόγους που αναφέρει σ’ αυτήν ο κ.κ. Γερμανός. Μπορείτε να τη διαβάσετε στην ιστοσελίδα τής Ι. Μητρόπολης Ηλείας και να σχηματίσετε τη δική σας γνώμη.
Ήδη δε, δόθηκε εντολή στα Χριστιανικά Βιβλιοπωλεία, «Αποστολική Διακονία», «Αδελφότης Θεολόγων ο Σωτήρ» κ.α., ν’ αποσύρουν το βιβλιαράκι που την περιέχει, στο οποίο υπάρχουν, επιπλέον, ο βίος, η Παράκληση, οι Χαιρετισμοί τού Αγίου κ.α., όπου σε όλα, δυστυχώς, ταυτίζονται οι δύο Άγιοι.
Η Παράκληση του Αγίου Ιούδα του Θεάδελφου
είναι διασκευή τής του Αγίου Παρθενίου
Όσον αφορά τον Παρακλητικόν Κανόναν και την καινούρια Ακολουθία τού Αγίου (19/6), που γράφτηκαν πριν από λίγα χρόνια, ταυτίζονται κι εκεί οι δύο Άγιοι. Οπότε ο Θεάδελφος, τον οποίον αφορούν (όπως αποδεικνύεται από τ’ Απολυτίκια που υπάρχουν σ’ αυτές τις υμνογραφίες), αποκαλείται όχι μόνο Ιούδας, αλλά και Θαδδαίος.
Το αξιοπερίεργο δε είναι, ότι το θαύμα τής αποθεραπείας τού βασιλιά Αύγαρου, καθώς και η δράση τού Θαδδαίου στην Έδεσσα, δεν υπάρχουν σε κανένα τροπάριο, αν και αναφέρονται στο Συναξάρι τής «εν λόγω» Ακολουθίας, στο οποίο, όπως είναι αυτονόητο, μπερδεύονται οι πληροφορίες που αφορούν τους δύο Αποστόλους.
Εκτός αυτού όμως, η Παράκληση, που κυκλοφορεί από το 2004, προήλθε από διασκευή τής του Αγίου Παρθενίου, Επισκόπου Λαμψάκου του Θαυματουργού (7/2), η οποία είναι ποίημα του καταξιωμένου, αείμνηστου υμνογράφου τής Εκκλησίας μας π. Γερ. Μικραγιαννανίτη, αν και κάτι τέτοιο δεν αναφέρεται (βλ. «Παρακλητικοί Κανόνες», τόμος Β΄, εκδ. ΑΣΤΗΡ ή στο INTERNET). Αυτός, προφανώς, είναι κι ο λόγος που δεν περιέχει κάποιο ιδιαίτερο, βιογραφικό στοιχείο τού συγκεκριμένου Αγίου.
Στο εξώφυλλό της, καθώς βλέπουμε παρακάτω, αναγράφονται, ομοίως, τα ονόματα και των δύο Αγίων (αν και περιέχει Απολυτίκια του Θεάδελφου), η δε Εικόνα του, που φιλοτεχνήθηκε για το σκοπό αυτό, υπάρχει σήμερα σε πάρα πολλές ιστοσελίδες, αλλά και φορητές Εικόνες ή τοιχογραφίες Εκκλησιών και βιβλιαράκια διαφόρων Εκδόσεων.
Το εξώφυλλο της Παράκλησης
(έκδοση 2004)
Ο Άγιος Ιούδας ο Θεάδελφος στην Ακολουθία των 12 Αποστόλων και στον Παρακλητικόν τους Κανόνα
Επειδή έχω όλα τα Μηναία, αποφάσισα να μελετήσω και την Ακολουθία των 12 Αποστόλων (30/6), μήπως βρω εκεί κάποιο πρόσθετο, διαφωτιστικό στοιχείο.
Διαπίστωσα, λοιπόν, ότι στο 3ο τροπάριο των Αίνων τού Όρθρου, όπου αναγράφονται τα ονόματα και των δώδεκα, υπάρχει το του Ιούδα και σε κανένα το του Θαδδαίου.
Στη συνέχεια διάβασα και την Παράκλησή τους κι ανακάλυψα, ότι στο 1ο τροπάριο της ε΄ ωδής αναφέρεται ο Ιούδας ο Αδελφόθεος, ενώ στο 2ο τροπάριο της θ΄ ωδής και στο 2ο Μεγαλυνάριο αυτής ο Ιούδας (σκέτο) και όχι ο Θαδδαίος, παρόλο που μνημονεύεται στο Ευαγγέλιό της (Ματθαίος, κεφ. ι΄ 1-8).
Αν αυτό συνέβαινε μόνο στην Ακολουθία τού Μηναίου, ίσως ν΄αμφέβαλα, με τη σκέψη, ότι ο υμνογράφος χρησιμοποίησε τ’ αρχικό όνομα του Θαδδαίου. Όμως, τ’ όνομα του Ιούδα το βλέπουμε και στην Παράκληση τους (μεταγενέστερο ποίημα του αείμνηστου π. Γερ. Μικραγιαννανίτη) και είναι βέβαιο, ότι αναφέρεται στο Θεάδελφο, γιατί, σε δύο τροπάριά της, συνοδεύεται από το Αδελφόθεος, ενώ τ’ όνομα του Θαδδαίου δεν υπάρχει σε κανένα απ’ αυτά.
Πιθανόν κάποιος να πει, πως αυτό σημαίνει, ότι οι υμνογράφοι ταυτίζουν τους δύο Αγίους στο πρόσωπο του Αδελφόθεου. Αλλά αυτή η άποψη δε νομίζω ότι ευσταθεί, γιατί, στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο π. Γεράσιμος είχε τη δυνατότητα ν΄αναφέρει και τ’ όνομα του Θαδδαίου σ’ ένα από τα τρία τροπάρια, αλλά κάτι τέτοιο δεν παρατηρείται.
Για να ολοκληρώσω την έρευνά μου, σκέφθηκα να κοιτάξω και στην Ακολουθία τής 4ης Ιανουαρίου, που αφορά τους 70 Αποστόλους κι εκεί είδα ν’ αναφέρεται τ’ όνομα Θαδδαίος στο 3ο τροπάριο των Προσομοίων τού Εσπερινού και στο 3ο τροπάριο της α΄ ωδής τού Κανόνα τού Όρθρου. Μερικοί, βέβαια, λένε, ότι πρόκειται για κάποιο συνώνυμο Απόστολο, αλλά δεν έχουν στοιχεία για να στηρίξουν την άποψή τους, αφού ούτε στα Συναξάρια, ούτε στο Ωρολόγιο υπάρχει άλλος Απόστολος με το ίδιο όνομα.
Μετά απ’ όσα ανέφερα προηγουμένως και λαμβανομένου σοβαρά υπόψη, ότι ο ένας Άγιος καθιερώθηκε να λέγεται Ιούδας και ο άλλος Θαδδαίος, κατέληξα στο συμπέρασμα, ότι ο Ιούδας ο Θεάδελφος εντάχθηκε, τελικά, στους 12 Αποστόλους και ο Θαδδαίος στους εβδομήκοντα, κάτι που νομίζω ότι έχει περάσει απαρατήρητο, γιατί, όσο κι αν έψαξα, σε καμμία άλλη πηγή δε βρήκα τη συγκεκριμένη πληροφορία. Η άποψη αυτή, όμως, ενισχύεται κι απ’ αυτό που διαβάζουμε στην ε΄ ωδή του Όρθρου της 21/8, σύμφωνα με το οποίο ο Απόστολος Θωμάς έστειλε το Θαδδαίο στην Έδεσσα. Άρα δεν ήταν πλέον στους 12 Αποστόλους (άγνωστο για ποιό λόγο), γιατί Εκείνοι, καθώς ξέρουμε, έριξαν κλήρο για το πού θα διδάξουν. Εξάλλου, δε νομίζω, ότι θα μπορούσε ένας από Αυτούς να δώσει εντολή σ' ένα άλλον της ίδιας ομάδας.
Δυστυχώς, οι αγιογραφίες των 12 Αποστόλων δεν προσφέρουν κάποια πρόσθετη πληροφορία, αφενός γιατί δεν αναφέρονται επάνω τα ονόματά τους κι αφετέρου γιατί ο κάθε αγιογράφος απεικονίζει διαφορετικά τη Μορφή των Μαθητών του Κυρίου, όπως βλέπουμε στις παρακάτω Εικόνες :
Ποιός ξέρει, ίσως μ’ αφορμή το δημοσίευμα αυτό, βρεθεί κάποιος Θεολόγος, που θα ερευνήσει περαιτέρω το συγκεκριμένο θέμα και θα μας δώσει μία υπεύθυνη απάντηση, γιατί είναι, πράγματι, απορίας άξιο, που στηρίχθηκαν δύο διαφορετικοί υμνογράφοι - ο ένας στα παλιότερα κι ο άλλος στα νεώτερα χρόνια - κι ανέφεραν τον Ιούδα το Θεάδελφο στα ποιήματά τους, που αφορούν τους 12 Αποστόλους.
Επίλογος
Όπως προκύπτει από το Συναξάρι των δύο Αγίων και τις παλιές υμνογραφίες τους, που υπάρχουν στα Μηναία και οι δύο αγωνίστηκαν σκληρά και μ’ επιτυχία για τη διάδοση του Χριστιανισμού, γι’ αυτό αξίζει να τους τιμάμε και να τους δοξάζουμε, αλλά να μην τους μπερδεύουμε, γιατί, γιορτάζοντας τον Απόστολο Ιούδα τον Αδελφόθεο στις 19/6 και στις 21/8, καταργούμε τον εορτασμό τής μνήμης τού Αποστόλου Θαδδαίου.
Εάν, καθώς λέγεται, κάποιος από τους δύο Αγίους έχει πράγματι παράπονο, επειδή δεν τον επικαλούνται οι άνθρωποι κ.α., αυτός είναι σίγουρα ο Θεάδελφος, εφόσον Εκείνος διατήρησε τ’ όνομα Ιούδας, το οποίο στην πραγματικότητα είναι τίμιο και ευλογημένο, αφού ο συγκεκριμένος Απόστολος θυσίασε ακόμα και τη ζωή του για την εξάπλωση του Ευαγγελίου και την αγάπη τού Κυρίου.
Μετά απ’ όσα αναφέρθηκαν εδώ, παρακαλούνται πολύ οι Σεβασμιώτατοι Ιεράρχες, όσο είναι καιρός, να ενημερώσουν σχετικά και υπεύθυνα το ποίμνιό τους, γιατί, δυστυχώς, Ιερείς και αγιογράφοι έχουν επηρεαστεί από τις λανθασμένες πληροφορίες, που κυκλοφορούν ευρέως, με διάφορους τρόπους και πιστεύουν, ότι είναι πέρα για πέρα αληθινές.
Ήδη, μάλιστα, χτίστηκαν στην Αθήνα (ίσως κι αλλού) Ι. Ναοί, που κανείς δεν ξέρει σε ποιόν Άγιο αφιερώθηκαν, γιατί φέρει τ’ όνομα και των δύο Αποστόλων, με την πάροδο δε του χρόνου, είναι βέβαιο, ότι θα χτιστούν κι άλλοι, εφόσον ο κόσμος τους επικαλείται πολύ, ενώ σε πάρα πολλές Εκκλησίες στις 19 Ιουνίου γιορτάζεται, καθώς λένε, η μνήμη τού Αγίου Ιούδα του Θαδδαίου και στις 21/8 η σύναξή του.
Γι’ αυτό, θα ήταν ευχής έργο, αν - με τη φροντίδα τής Εκκλησίας - συμπληρωθούν οι πολύ ωραίες, αλλά ελλειπείς Ακολουθίες τους, οι οποίες υπάρχουν στα Μηναία (19/6 και 21/8), με βάση πλέον τις σωστές βιογραφικές πληροφορίες που αφορούν τον καθένα, προκειμένου να ψάλονται στη γιορτή τους και παράλληλα να σταματήσει μια για πάντα το συγκεκριμένο πρόβλημα, το οποίο, ουσιαστικά, ξεκινά από τις καινούργιες υμνογραφίες, αλλά και τις Εικόνες, στις οποίες ταυτίζονται οι δύο Άγιοι.
«Δόξα τω Θεώ», σήμερα υπάρχουν αρκετοί, καταξιωμένοι υμνογράφοι, οι οποίοι πιστεύω, ότι θ’ ανελάμβαναν μ’ ευχαρίστηση τη συγγραφή όχι μόνο των Ακολουθιών, αλλά και των Παρακλητικών Κανόνων των δύο Αποστόλων.
Στέλλα Ιωάν. Ζαχαρόγιαννη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου