Ο ΑΓΙΟΣ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΣ ΤΡΥΦΩΝ Ο ΙΑΜΑΤΙΚΟΣ

Η ιστορηθείσα το 1916 εφέστιος εικόνα
του πολιούχου Παλλήνης Αττικής Αγίου Τρύφωνος.

Στη σημερινή υλιστική εποχή, όπου ο σύγχρονος άνθρωπος οικοδομεί τη ζωή του στο εγωιστικό του θέλημα και προσπαθεί με κάθε τρόπο να αυτονομηθεί και να απομακρυνθεί από τον ίδιο του τον Δημιουργό, η Ορθόδοξη Εκκλησία αντιστεκόμενη, προβάλλει καθημερινά μέσα από το αγιολόγιο αγιασμένες μορφές αγωνιστών της πίστεως, οι οποίες όχι μόνο έμειναν προ­σηλωμένες σ' αυτή, αλλά θυσίασαν και την ίδια τους ακόμη τη ζωή για το όνομα του Ιησού Χριστού. Ανάμεσα στους μάρτυρες του 3ου μ.Χ. αιώνα συναριθμείται και ο Άγιος ένδοξος μάρτυς Τρύφων ο ιαματικός, του οποίου τη μνήμη η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά και εορτάζει κάθε χρόνο την 1η Φεβρουαρίου.

Ο Άγιος Τρύφων γεννήθηκε στη Λάμψακο της Φρυγίας της Μικράς Ασίας από ευσεβείς γονείς και εξασκούσε το επάγγελμα του χηνοβοσκού. Από πολύ νωρίς ξεκίνησε να μελετά τον λόγο του Θεού και να ποθεί τα θεία και ουράνια αγαθά.

Ο Άγιος Τρύφων. Τοιχογραφία επάνω στο βράχο,
έξω από το καθολικό της Μονής του
Τιμίου Προδρόμου στη χαράδρα του Λούσιου,
στην περιοχή της Αρκαδίας.

Έτσι ο Θεός τον προίκισε με θεία χαρίσματα και του έδωσε τη δύναμη να θεραπεύει διάφορες ασθένειες και μάλιστα να καταπολεμά και να νικά και τα ίδια ακόμη τα δαιμόνια. Αυτό αποδεικνύεται περίτρανα από το θαύμα που επιτέλεσε με τη χάρη του Θεού στην κόρη του ειδωλολάτρη αυτο­κράτορος Γορδιανού (238-244 μ.Χ.), η οποία βασανιζόταν από τον ίδιο τον δαίμονα. Γι' αυτό τον λόγο ο Άγιος Τρύφων συναριθμείται στη χορεία των είκοσι Αγίων Αναργύρων και αποκαλείται από την Εκκλησία μας ιαματικός. Το θαύμα που επιτέλεσε ο Άγιος Τρύφων έγινε η αφορμή για να πιστέψουν πολλοί ειδω­λολάτρες στον ένα και αληθινό Θεό και να εγκαταλείψουν τη λατρεία των ψεύτικων ειδώλων. Μετά τον θάνατο του αυτο­κράτορος Γορδιανού, την εξουσία κατέλα­βε ο Δέκιος (249-251 μ.Χ.), άνθρωπος σκληρός, απάνθρωπος και άπιστος, που προσπάθησε με κάθε τρόπο να καταδιώξει και να εξοντώσει τους χριστιανούς. Τίποτα όμως δεν θα μπορούσε να σταματήσει τον Άγιο Τρύφωνα στη διάδοση του Ευαγγελίου του Χριστού. Γι’ αυτό και η έντονη δρα­στηριότητά του ενόχλησε τους ειδωλολά­τρες και ιδιαίτερα τον έπαρχο της Ανατολής Ακυ­λίνο, που η έδρα του ήταν στην Νίκαια, και ο οποίος διέταξε αμέσως τη σύλληψή του.

Ο μεγαλοπρεπής Ιερός Ναός του Αγίου Τρύφωνος 

πολιούχου Παλλήνης Αττικής.

Φορητή εικόνα του Αγίου  Τρύφωνος
στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Νέου Καρλοβάσου Σάμου.
Ιστορήθηκε το 1888 και ο Άγιος περιστοιχίζεται από δώδεκα σκηνές του βίου του.

Ο Τρύφων παραδόθηκε μόνος του στον έπαρχο και ομολόγησε με παρρησία την πίστη του στον αληθινό Θεό και τη διάθεσή του να μαρτυρήσει γι' Αυτόν. Τό­τε ο άγιος υποβλήθηκε σε σκληρά βασανιστήρια. Τον κρέμασαν πάνω σε ξύλο και τον χτύπησαν με σπαθιά. Προ­σπάθησαν με δελεαστικές προτάσεις να τον ανα­γκάσουν να αρνηθεί την πίστη του και να προσφέρει θυσία στα είδω­λα. Ο άγιος όμως έμεινε σταθερός και ακλόνητος και συνέχισε και μέσα από τα μαρτύρια να κηρύττει σταυρωθέντα και αναστάντα Χριστό ως τον μόνο αληθινό Θεό. Βλέποντας οι ειδωλολάτρες την εμμονή του στην πίστη του στον Χριστό και την άρνησή του να ασπασθεί τη λατρεία των ειδώλων, τον υπέβαλαν σε νέα βασανιστήρια. Τον έσυραν δεμένο, τον φυ­λάκισαν, τον κάρφωσαν στα πόδια, τον έδειραν με ραβδιά και τον κατέκαυσαν με λαμπάδες. Ο άγιος εξακολούθησε να μένει στα­θερός και ακλόνητος, αφού ο Θεός δεν τον εγκατέλειψε. Γι’ αυτό και έστειλε από τον ουρανό ένα λαμπερό φωτοστέφανο που στάθηκε πάνω από το κεφάλι του μάρτυρος. Το γεγονός αυτό έκανε πολλούς ειδωλολάτρες να φοβηθούν και να ομολογήσουν πίστη στον ένα και αληθινό Θεό. Τότε ο έπαρχος Ακυλίνος έδωσε εντολή να τον αποκεφαλίσουν, αλλά πριν προλάβουν να προβούν σε μία τέτοια ενέργεια και αφού πρώτα ο άγιος προσευχήθηκε, παρέδωσε το πνεύμα του. Το γεγονός αυτό υπολογίζεται ότι έλαβε χώρα στη Νίκαια το 250 μ.Χ. Ευσεβείς χριστιανοί της περιοχής τύλιξαν το λείψανο του Αγίου μέσα σε καθαρό σεντόνι και ενώ σκόπευαν να το ενταφιάσουν στη Νίκαια, ο άγιος πα­ρουσιάστηκε σε όραμα και ζήτησε να τον μεταφέρουν και να τον ενταφιάσουν στην πατρίδα του, τη Λάμψακο, όπως και έγινε.

Ο Ιερός Ναός του Αγίου Τρύφωνος 

πολιούχου Διακοπτού Αχαΐας.

Η ανθοστόλιστη εφέστιος εικόνα του Αγίου Τρύφωνος
πολιούχου Διακοπτού Αχαΐας.

Εικόνα του Αγίου Τρύφωνος στο τέμπλο
του Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Καλλιμασιάς Χίου.

Σε πολλά μοναστήρια της πατρίδος μας φυλάσσονται τεμάχια από τα ιερά του λείψανα, τα οποία αποτελούν αδιάλειπτη πηγή ιαμάτων για όσους προσέρχονται με πίστη και ευλάβεια, όπως στην Ιερά Μονή Ξενοφώντος του Αγίου Όρους, όπου φυλάσσεται τμήμα της τιμίας κάρας του. Η ευσέβεια του ορθο­δόξου ελληνικού λαού ανήγειρε ναούς προς τιμήν του Αγίου σε πολλές περιοχές της Ελλάδος, όπως στην Παλλή­νη και τη Γλυφάδα Αττικής, τη Βυτίνα Αρκαδίας(ιστορικός ναός του 1846), τη Ν. Λάμ­ψακο Ευβοίας, το Διακοπτό Αχαΐας, την Αμαλιάδα, τον Βόλο, τη Ν. Λεύκη Καστοριάς, την Καβάλα, ενώ στη Χίο υπάρχει σε μικρή απόσταση από το χωριό Νένητα μοναστήρι επ’ ονόματί του, το οποίο υπολογίζεται ότι ιδρύθηκε τον 17ο αιώνα. Ιδιαίτερη η τιμή του και στην αμπελόφυτη Σάμο με επτά ομώνυμους ναούς (Παλαιόκαστρο, Ν. Καρλόβασι, Μανωλάτες, Υδρούσα, Άγιοι Θεόδωροι, Μύλοι, Μυτιληνιοί), ενώ σε αρκετούς ναούς του νησιού (Κοίμηση Θεοτόκου Χώρας, Εισόδια Θεοτόκου Βαθέος, Άγιος Ιωάννης Θεολόγος Βουρλιωτών, Σύλληψη Τιμίου Προδρόμου Αμπέλου, Κοίμηση Θεοτόκου Ν. Καρλοβάσου) περίτεχνες είναι οι εικόνες του, οι οποίες ιστορήθηκαν με δαπάνη αδελφοτήτων που έφεραν το όνομα του Αγίου. Ο Άγιος Τρύφων είναι ιδιαίτερα λαοφιλής στον αγροτικό πληθυσμό, αφού θεω­ρείται ο προστάτης άγιος των αμπελουργών και των γεωργών. Άλλωστε η εορτή του τον Φεβρουάριο συμπίπτει με την περίοδο, κατά την οποία αρχίζει η σημαντικότερη αμπελουργική φροντίδα που είναι το κλάδεμα. Γι' αυτό τον λόγο οι αμπε­λουργοί δεν εργάζονται την ημέρα της εορτής του και ραντίζουν τα αμπέλια τους με τον αγιασμό που τελείται στους ναούς, ενώ στο Ευχολόγιο του Δημητριέφσκυ υπάρχει και η «ευχή του Αγίου Τρύφωνος εις άμπελον».

Ο ανεγερθείς το 1846 Ιερός Ναός του 

Αγίου Τρύφωνος πολιούχου Βυτίνας Αρκαδίας.

Το εσωτερικό του ιστορικού Ιερού Ναού
του Αγίου Τρύφωνος πολιούχου Βυτίνας Αρκαδίας.

Ο Άγιος Τρύφων υπήρξε δημοφιλής τόσο όσο ήταν ακόμη στη ζωή όσο και μετά το μαρτυρική τελείωσή του. Γι’ αυτό και μέχρι σήμερα έχουν διασωθεί δύο εγκωμιαστικοί λόγοι, ο ένας από τον αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ΄ τον Σοφό (886-912) και ο άλλος από τον αυτοκράτορα της Νίκαιας Βιθυνίας Θεόδωρο Β΄ τον Λάσκαρη (1255-1259). Σημαντικές πληροφορίες για το μαρτύριο του μας παρέχει και το σχετικό έργο του Αγίου Συμεών του Μεταφραστού (910-987), ενώ αξιομνημόνευτη είναι και η πραγματεία για τον Άγιο Τρύφωνα που δημοσιεύτηκε το 1925 στα «Acta Sanctorum».

ΑΓΙΟΣ ΤΡΥΦΩΝΑΣ, ΚΑΜΠΟΣ, ΧΙΟΣ

ΑΓΙΟΣ ΤΡΥΦΩΝΑΣ, ΝΕΝΗΤΑ, ΧΙΟΣ

Πλούσια είναι και η υμνογραφία του Αγίου, αφού ακολουθίες προς τιμήν του έχουν εκδοθεί στην Αθήνα κατά τα έτη 1853, 1911 και 1923, στη Σύρο το 1855, στην Κέρκυρα το 1871, στην Τρίπολη το 1899, στην Πάτρα το 1911 και στη Σμύρνη το 1908. Επίσης το 1957 εκδόθηκε στον Βόλο ακολουθία του Αγίου, την οποία εποίησε ο αείμνηστος Αγιορείτης υμνογράφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, Γεράσιμος μοναχός ο Μικραγιαννανίτης, ενώ μέχρι τις ημέρες μας σώζεται πλήρης ακολουθία μετά παρακλητικού κανόνος και χαιρετισμών, η οποία συντάχθηκε από τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη.

Η εφέστιος εικόνα του Αγίου Τρύφωνος
στον ομώνυμο Ιερό Ναό Αμαλιάδος.

Ας ευχηθούμε ολόψυχα ο Άγιος ένδοξος μάρτυς Τρύφων ο ιαματικός, που μαρτύρησε τον 3ο μ.Χ. αιώνα για την αγάπη του Χριστού, να καθοδηγεί και να ενισχύει με το παράδειγμά του τον άνθρωπο του 21ου αιώνα στην πνευματι­κή του πορεία και προκοπή στους δύσκο­λους και απαιτητικούς καιρούς που διερχόμαστε. 

Αριστείδης Γ. Θεοδωρόπουλος 

Εκπαιδευτικός

Βιβλιογραφία 

Βίος και Ακολουθία του Αγίου και ενδόξου μεγαλομάρτυρος Τρύφωνος του θαυματουργού, Αθήναι 2003. 

Συμεών του Μεταφραστού, Μαρτύριον του αγίου μεγαλομάρτυρος Τρύφωνος, J. P. Migne P.G., τόμος 114, Paris 1857

________________________

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση υπό την προϋπόθεση της αναφοράς του συγγραφέα και του ιστολογίου πρώτης δημοσίευσης.